|
5429 Türkiye İstatistik Kanunu
|

18.11.2005 25997
|
|
Kabul Tarihi |
10.11.2005 |
|
5429 03.07.2005 Tarihli ve 5394 Sayılı Türkiye İstatistik Kanunu ve Anayasanın 89 uncu ve 104 üncü Maddeleri Gereğince Cumhurbaşkanınca Bir Daha Görüşülmek Üzere Geri Gönderme Tezkeresi ile Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu
( Genel Gerekçe )
|
|
T.C. Cumhurbaşkanlığı |
Sayı |
B.01.0.KKB.01-18/A-13-2005-610 |
22.07.2005 |
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
İLGİ: 11.07.2005 günlü, A.01.0.GNS.0.10.00.02-5830/19562 sayılı yazınız.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nca 03.07.2005 gününde kabul edilen 5394 sayılı "Türkiye İstatistik Kanunu" incelenmiştir:
- İncelenen Yasa'nın 45. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında,
"Başkanlıkta; Başkan, Başkan Yardımcısı, I. Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı, İstatistik Müşaviri, Hukuk Müşaviri, Bölge Müdürü, Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanı, Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcısı, İstatistikçi, Matematikçi, Mühendis ile dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olmak kaydıyla Programcı kadrolarına atananlar, kadroları karşılık gösterilmek suretiyle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın sözleşmeli çalıştırılabilir.
Bu suretle çalıştırılacakların sözleşme usul ve esasları ile ücret miktarı ve her çeşit ödemeleri Bakanlar Kurulunca tespit edilir."
denilmektedir.
Yapılan düzenlemede, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı'nda üst düzey kamu görevlileri ile Türkiye İstatistik Kurumu uzmanı, uzman yardımcısı, istatistikçi, matematikçi, mühendis ve programcı kadrolarına atananların,
- Kadroları karşılık gösterilerek sözleşmeli çalıştırılmalarına olanak sağlanmakta,
- Bunların sözleşme yöntem ve ilkeleri ile ücret tutarları ve her tür ödemelerinin Bakanlar Kurulu'nca saptanacağı belirtilmektedir.
Böylece, maddede yazılı kamu görevlilerinin sözleşme ile çalıştırılmaları olanaklı kılınmakta ve sözleşmeli statünün belirlenmesi yetkisi, herhangi bir düzenleme yapılmadan Bakanlar Kurulu'na verilmektedir.
Anayasa'nın 128. maddesinde,
- Devlet'in, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği,
- Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işlerinin yasayla düzenleneceği,
kurala bağlanmıştır.
İncelenen Yasa'nın 16. maddesinin ikinci fıkrası ile 57. maddesinin üçüncü fıkrasına göre, Türkiye İstatistik Kurumu, Başbakanlığa bağlı, genel bütçeli bir kamu kuruluşudur.
27.09.1984 günlü, 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Yasa'nın 10. maddesinde, "bağlı kuruluşların", bakanlığın hizmet ve görev alanına giren ana hizmetleri yürütmek üzere, bakanlığa bağlı olarak özel yasayla kurulan, genel bütçe içinde ayrı bütçeli, katma ya da özel bütçeli kuruluşlar olduğu belirtilmiştir.
Devlet tüzelkişiliği içinde genel bütçeli olarak oluşturulan Türkiye İstatistik Kurumu'nun genel idare esaslarına göre bir kamu hizmeti yürüttüğü açıktır.
İncelenen Yasa'nın 23, 24, 45, 46 ve 57. maddelerinin birlikte değerlendirilmesinden de, Kurum personelinin 657 sayılı Yasa'ya bağlı memurlar ile sözleşmeli personelden oluştuğu görülmektedir.
Buna göre, Türkiye İstatistik Kurumu'nun her iki statüdeki personelinin asli ve sürekli kamu hizmeti yürüttüklerinde kuşku bulunmamaktadır. Bu nedenle, Kurum'un sözleşmeli personel statüsünün yasayla oluşturulması anayasal zorunluluktur.
Oysa, incelenen Yasa'nın 45. maddesinin ikinci fıkrasında, sözleşmeli personelin sözleşme yöntem ve ilkeleri ile ücret ve her türlü ödemelerinin Bakanlar Kurulu'nca belirleneceği öngörülmüştür.
Anayasa'nın 2. maddesinde, hukuk devleti ilkesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin nitelikleri arasında sayılmış; 7. maddesinde, yasama yetkisinin Türk Ulusu adına Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin olduğu, bu yetkinin devredilemeyeceği belirtilmiştir.
Anayasa Mahkemesi kararlarında da vurgulandığı gibi, yasama organınca yürütmeye düzenleme yetkisi verilirken, bunun bir "yetki devri" niteliğinde olmaması için, konunun temel ilkelerinin yasada düzenlenmesi, çerçevenin belirlenmesi ve yürütmeye, teknik ayrıntıların düzenlenebilmesi için sınırları belli bir yetki alanı tanınması gerekmektedir.
İncelenen Yasa'nın 45. maddesinde ise, hiçbir temel ilke konulmadan, çerçeve çizilmeden, sözleşmeli personel statüsüyle ilgili tüm düzenlemeler için Bakanlar Kurulu yetkilendirilmiştir.
09.12.1994 günlü, 4059 sayılı "Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"un 7. maddesinin (e) bendinde, incelenen Yasa'da olduğu gibi, kadro karşılık gösterilerek 657 sayılı Devlet Memurları Yasası ve diğer yasaların sözleşmeli personele ilişkin kurallarına bağlı olmaksızın kimi görevlerde sözleşmeli personel çalıştırılmasına olanak sağlanmış; sözleşme yöntem ve ilkeleri ile ücret tutarı ve her tür ödemelerin saptanması konularında Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
Sözleşmeli personel konusunda Bakanlar Kurulu'na geniş yetki tanıyan sözkonusu kural, Anayasa Mahkemesi'nin 13.12.1995 günlü, E.1995/11, K.1995/63 sayılı kararıyla, Anayasa'nın 2. maddesindeki hukuk devleti ilkesine, 7. maddesindeki yasama yetkisinin devredilemeyeceğine ilişkin kurala ve 128. maddesindeki "yasa ile düzenleme" yöntemine aykırı bulunarak iptal edilmiştir.
Bu nedenlerle, incelenen Yasa'nın 45. maddesinin ikinci fıkrası, Anayasa'nın 2, 7 ve 128. maddeleriyle bağdaşmamaktadır.
- İncelenen Yasa'nın "Atama" başlıklı 56. maddesinin birinci fıkrasında,
"Başkanlıkta, Birinci Hukuk Müşaviri hariç olmak üzere tüm atamalar Başkan tarafından yapılır."
düzenlemesine yer verilmiştir.
Yasa'nın 23. maddesinin ikinci fıkrasında, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı'nın Bakanlar Kurulu kararı ile atanacağı belirtildikten sonra, 56. maddesinin birinci fıkrasında, Birinci Hukuk Müşaviri dışında tüm atamaların Başkan'ca yapılacağı öngörülmektedir.
Buna göre, Başkan ve Birinci Hukuk Müşaviri dışında tüm üst düzey yöneticileri atama yetkisi Kurum Başkanı'na verilmiş olmaktadır.
İncelenen Yasa'nın 57. maddesinin (d) bendinde, 657 sayılı Devlet Memurları Yasası'na ekli,
- (I) sayılı Ek Gösterge Cetveli'nin "I- Genel İdare Hizmetleri Sınıfı" bölümünün (e) alt bölümüne, "Türkiye İstatistik Kurumu Başkan Yardımcıları",
- (II) sayılı Ek Gösterge Cetveli'nin "2- Yargı Kuruluşları, Bağlı ve İlgili Kuruluşlar ile Yüksek Öğretim Kuruluşlarında" bölümüne de, "Türkiye İstatistik Kurumu Daire Başkanı" ve "Türkiye İstatistik Kurumu Bölge Müdürü",
unvanları eklenmiştir.
Böylece, Türkiye İstatistik Kurumu başkan yardımcılarına 5300; daire başkanları ile bölge müdürlerine de 3600 ek gösterge verilmesi olanağı yaratılmıştır.
Bu düzenlemeler, Türkiye İstatistik Kurumu başkan yardımcıları, daire başkanları ve bölge müdürlerinin, bürokratik hiyerarşide genel müdür yardımcısı ve üstü düzeyde düşünüldüğünü göstermektedir.
23.04.1981 günlü, 2451 sayılı "Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulüne İlişkin Kanun"un 2. maddesi ve bu Yasa'ya ekli (2) sayılı cetvelde, genel müdür yardımcıları ve daha üst düzey yöneticilerin atamalarının ortak kararname ile yapılacağı kurala bağlanmıştır.
İncelenen Yasa'yla, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşları arasında üst düzey görevlilerin atama yöntemi yönünden farklılık yaratılarak, Cumhurbaşkanı'nın imzasını gerektirmeyen bir yöntem öngörülmektedir.
- Çağdaş demokrasilerde, parlamenter sistem ve bu sistemi yaşama geçirecek erkler ayrılığı ilkesi kabul edilmiş; yürütmenin iktidar gücü, yasama ve yargı denetimi ile dengelenmeye çalışılmıştır.
Parlamenter demokratik sistemin ve erkler ayrılığının benimsendiği Anayasamızda da, bağsız koşulsuz Ulus'un olan egemenliği, yasama, yürütme ve yargı alanlarında Ulus adına kullanacak organlar belirtilmiş; yasama ve yargının yürütme organı üzerindeki denetim yetkisi ve bu yetkinin kullanılma biçim ve sınırları çeşitli maddelerde kurala bağlanmıştır.
İktidar gücünün çoğunluk egemenliğine dönüşmesinin parlamenter demokratik sistemi zedeleyeceğini öngören anayasa koyucu, bununla yetinmemiş, Devlet'in başı olan Cumhurbaşkanı'na bir denetim, dengeyi ve uyumu sağlama görev ve yetkisi vermiştir.
Nitekim, Anayasa'nın,
- 8. maddesinde, yürütme yetki ve görevinin, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu'nca kullanılıp yerine getirileceği,
- 104. maddesinde, Cumhurbaşkanı'nın,
- Anayasa'nın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözeteceği,
- Başbakan ve bakanları atayacağı,
- Gerekli gördüğü durumlarda Bakanlar Kurulu'na başkanlık edeceği ya da Bakanlar Kurulu'nu başkanlığı altında toplantıya çağıracağı,
- Kararnameleri imzalayacağı,
- 105. maddesinde, Cumhurbaşkanı'nın tek başına yapacağı işlemler dışındaki tüm kararlarının Başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanacağı,
belirtilmiştir.
Bu kurallar, Cumhurbaşkanı'nın, aynı zamanda yürütmenin de başı olduğunu, kararnameleri imzalama yolu ile iktidar gücünü denetleyerek, bu güç ile kamu politikalarının oluşması ve uygulanmasında görev alan üst düzey kamu görevlileri arasındaki dengeyi sağlaması gerektiğini göstermektedir.
Cumhurbaşkanı'nın bu denetim ve dengeleme görev ve yetkisi, bir siyasal partinin tek başına iktidar olduğu ve yasama organında çoğunluğu elde bulundurduğu dönemlerde, çok daha gerekli olmaktadır. Çünkü, bu dönemlerde, özellikle üst düzey kamu görevlileri siyasal güce karşı çok daha korunmasız kalmaktadır.
- Anayasa'nın 8. maddesinde, yürütme yetkisi ve görevinin, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu'nca kullanılıp yerine getirileceği belirtilirken, yürütme işlemlerinin hukuksal geçerlilik kazanabilmesi için her iki tarafın katılmasıyla ortaklaşa yapılması gereği ortaya konulmuştur.
Yine, Anayasa'nın 105. maddesinde, Cumhurbaşkanı'nın, Anayasa ve diğer yasalarda tek başına yapabileceği belirtilen işlemler dışındaki tüm kararlarının Başbakan ve ilgili bakanlarca da imzalanacağı kurala bağlanmıştır. Bu kural, tüm kararlar bağlamında atama kararlarının da Cumhurbaşkanı'nca imzalanması gerektiğini göstermesi yönünden önemlidir. Anayasa'nın 104. maddesinde, Cumhurbaşkanı'na kararnameleri imzalama görev ve yetkisi verilmiş olması da bu yargıyı pekiştirmektedir.
Anayasamızda Cumhurbaşkanı'na kararnameleri imzalama yetkisinin verilmesi üç önemli gerekçeye dayanmaktadır. Bunların birincisi, Cumhurbaşkanı'nın yansızlığı nedeniyle, kararnamelerin, kamu yararına ve kamu hizmetinin gereklerine uygun olmasının ve olumsuz siyasal emellere hizmet etmemesinin sağlanması; ikincisi, Cumhurbaşkanı'na, yürütme alanında Hükümet'e öneri ve uyarılarda bulunma yetkisini kullanabilmesi için olanak yaratılması; üçüncüsü de, Cumhurbaşkanı'nın Devlet'in ve yürütmenin başı olması ve Devlet organlarının düzenli çalışmasını gözetme görev ve yetkisiyle donatılmış bulunmasıdır.
Bu anayasal kurallar karşısında, birer yönetsel işlem olduğunda kuşku bulunmayan atama işlemlerinden, kurumların karar ve uygulama düzeneklerinde önemli işlev gören üst düzey kamu görevlilerine ilişkin olanlarının, hukuksal geçerlilik kazanabilmesi için Cumhurbaşkanı'nca da imzalanması anayasal zorunluluktur.
- Öte yandan, kamu kurum ve kuruluşları ve dolayısıyla bu kurum ve kuruluşların üst düzey görevlileri, siyasal iktidarın uzmanlık ve hizmet alanındaki deneyim eksikliğini gidermek ve kendi alanında siyasal iktidara yardımcı olmak, değişen iktidarlardan kamu hizmetlerinin etkilenmemesini ve sürekliliğini sağlamakla yükümlüdürler.
Kamu hizmetinin sürekliliği ile kamu görevlilerinin güvencesi arasındaki yakın ilişki, kamu politikalarının oluşmasında karar verme ve bu kararları uygulama konumunda olan üst düzey kamu görevlilerinin atama güvencesinde kamu yararı bulunduğunu göstermektedir.
Devlet organlarının düzenli çalışması, yönetimde istikrarın sağlanmasıyla olanaklıdır. Yönetimde istikrar ise, kamu hizmetinin değişken öğesi olan iktidardaki siyasal partilerle değil, kamu hizmetinin değişmez öğesi olan kamu görevlilerine sağlanacak "görev güvence"siyle gerçekleştirilebilecektir.
Cumhurbaşkanı'nın, kamu hizmetlerinde sürekliliği ve istikrarı sağlayan üst düzey görevlilerin atamalarında imzasının bulunması, kimi haksız işlemlerin, siyasal nitelikli atamaların önlenmesi ve dolayısıyla kamu yararı ve kamu hizmetinin gerekleri yönünden de gereklidir.
Anayasamıza göre, yürütmenin iki kanadından birini oluşturan Cumhurbaşkanı, "yansız" niteliğiyle, siyasal nitelikli Hükümet'e karşı kamu görevlisinin güvencesini oluşturmaktadır. Bu güvence, atama kararnamelerinin Cumhurbaşkanı'nca imzalanmasıyla yaşama geçirilmektedir.
Nitekim, bu gerekçeler gözönünde bulundurularak, 2451 sayılı Yasa'da, müsteşar ve yardımcıları, genel müdür ve yardımcıları, bakanlık müşavirleri, birinci hukuk müşavirleri, bakanlık daire başkanları, il idare şube başkanları, bölge müdürleri ve başmüdürler gibi üst düzey görevlilerin atanmaları, görevden alınmaları ya da nakillerinin ortak kararnameyle yapılması kurala bağlanmıştır.
- Adalet Bakanlığı'nda genel müdürlük daire başkanı ve daha üst kamu görevlerine yapılacak atamalarda ortak kararname yerine "Bakan'ın önerisi ve Başbakan'ın onayı" yöntemini getiren 25.06.1992 günlü, 3825 sayılı Yasa ile ilgili Anayasa Mahkemesi'nin 27.04.1993 günlü, E.1992/37, K.1993/18 sayılı kararında,
"Parlamenter hükümet sistemi benimsenen Anayasa'ya göre, Cumhurbaşkanı'nın yürütmenin başı olarak karşı-imza kuralı gereği imzalayacağı kararnameler 104. madde uyarınca yürütme alanına ilişkin görev ve yetkileri ile sınırlı anlaşılmak gerekir."
denilerek, yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanı'nın atama kararnamelerini, güvence niteliğinde "karşı-imza" kuramı uyarınca imzalaması gerektiği kabul edilmiştir.
Yüksek Mahkeme'nin aynı kararında;
"Anayasa'nın 104. maddesinde Devletin başı olduğu ve Türk Milletinin birliğini temsil ettiği belirtilen Cumhurbaşkanı, 8. maddeye göre de yürütme yetki ve görevini Bakanlar Kurulu ile birlikte kullanır ve yerine getirir.
Devletin başı olan Cumhurbaşkanı Anayasa'da yürütme organı içinde kabul edilmiş ve aynı zamanda yürütmenin de başı sayılmıştır.
Anayasa'nın 8. maddesinde ..... denilerek yürütme işlemlerinin hukuksal geçerliliği için her ikisinin de katılmalarıyla ortaklaşa yapılması gereği çok açık bir biçimde ortaya konulmaktadır.
..........
Başbakan ve tüm bakanların imzaladıkları 'Bakanlar Kurulu Kararnamesi' ile yalnızca Başbakan ve ilgili Bakanın imzasını taşıyan 'müşterek kararname'nin de geçerlik kazanabilmesi için Cumhurbaşkanı tarafından imzalanması anayasal bir zorunluluktur.
..........
Geleneklere dayalı bir kurallar ve kurumlar düzeni olan parlamenter sistemde önemli devlet işlemlerinin tümü devlet başkanının imzasıyla tamamlanır.
..........
Bakanlık üst düzey görevlerine getirilecek bu yüksek memurlara ilişkin atama işlemlerinin, Anayasa'da benimsenen parlamenter sistem gereği yürütme organını oluşturan Adalet Bakanı ve Başbakan ile tarafsız Cumhurbaşkanı'nın onayına sunulması, Anayasa'nın 8., 104. ve 105. maddeleri yönünden bir zorunluluktur.
..........
Bakanın yanında, onun uzmanlık ve hizmet alanındaki deneyim eksikliğini gidermek, bu alanlarda bakana yardım etmek ve değişme olasılığı fazla olan Bakanların değişmesinden kamu hizmetinin etkilenmemesini sağlamak üzere bulundurulan; memur statüsü içinde ve hizmet kadrosunda en yüksek dereceye yükselmiş böylece teknik deneyim sahibi ve uzman kimseler olan müsteşarlık, müsteşar yardımcılıkları, Teftiş Kurulu Başkanlığı ve diğer sayılan üst düzey görevlere aynı yöntemle atama yapılabilmesi (Bakan'ın önerisi üzerine Başbakan onayı ile), Anayasa'da benimsenen sistemle bağdaşmamaktadır.
..........
Cumhurbaşkanı'nı böylesine yetkilerle donatıp güçlendiren, parlamenter hükümet sistemini bütün gerekleriyle uygulamaya koyan, yürütme yetki ve görevinin Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu'nca yerine getirileceğini belirten bu kurallar karşısında, kimi atamalarda Cumhurbaşkanı'nın imzasına gerek görmemek, Anayasa'nın 8. maddesine aykırılık oluşturur."
gerekçelerine yer verilerek, Adalet Bakanlığı'nda genel müdürlük daire başkanlığı, müstakil daire başkanlığı, genel müdür yardımcılığı, genel müdürlük, müsteşar yardımcılığı ve müsteşarlık görevlerine yapılacak atamaların Başbakan'ın onayı ile sonlandırılmasına ilişkin yasa kuralı iptal edilmiştir.
Bu nedenlerle, incelenen Yasa'nın 56. maddesinin birinci fıkrası, Anayasa'yla kabul edilen parlamenter demokratik sistemle, Anayasa'nın 8, 104, 105 ve 128. maddeleriyle, kamu yararı ve kamu hizmetinin gerekleriyle bağdaşmamaktadır.
Ayrıca, 56. maddenin birinci fıkrasında, "Birinci Hukuk Müşaviri hariç" denildiğine göre, Birinci Hukuk Müşaviri'nin 2451 sayılı Yasa uyarınca ortak kararname ile atanacağı anlaşılmaktadır. Devlet İstatistik Kurumu başkan yardımcıları, daire başkanları ve bölge müdürleri Başkan'ca atanırken Birinci Hukuk Müşaviri'nin ortak kararname ile atanması çelişki oluşturmaktadır.
Yayımlanması yukarıda açıklanan gerekçelerle uygun görülmeyen 5394 sayılı "Türkiye İstatistik Kanunu", 45 ve 56. maddelerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce bir kez daha görüşülmesi için, Anayasa'nın değişik 89 ve 104. maddeleri uyarınca ilişikte geri gönderilmiştir.
Ahmet Necdet SEZER
Cumhurbaşkanı
Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu |
T.C. Plan ve Bütçe Komisyonu |
Esas No |
1/1070 |
Karar No |
51 |
12.10.2005 |
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Türkiye Büyük Millet Meclisince görüşülüp kabul edilen ve yayımlanmak üzere 11.7.2005 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Makamına sunulan 3.7.2005 tarihli ve 5394 sayılı "Türkiye İstatistik Kanunu", Sayın Cumhurbaşkanınca Anayasanın 89 uncu ve 104 üncü maddeleri gereğince yayımlanması kısmen uygun bulunmayarak, 45 ve 56 ncı maddeleri sebebiyle Kanun, bir daha görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına geri gönderilmiş ve Başkanlıkça, 22.7.2005 tarihinde gerekçeli geri gönderme tezkeresi ile birlikte tali komisyon olarak Anayasa Komisyonuna, esas komisyon olarak da Komisyonumuza havale edilmiştir.
Bu defa, Komisyonumuzun 11.10.2005 tarihinde yaptığı 2 nci birleşiminde anılan Kanun ile geri gönderme tezkeresi, Hükümeti temsilen Devlet Bakanı Beşir Atalay ile Maliye Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü ve Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı temsilcilerinin katılımlarıyla incelenip görüşülmüştür.
Cumhurbaşkanlığının geri gönderme tezkeresinde;
- İncelenen Kanunun 45 inci maddesinin birinci fıkrasında sayılan kadrolara atanacak kamu görevlilerinin; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın, kadroları karşılık gösterilerek sözleşmeli personel olarak çalıştırılmasına olanak sağlandığı,
- Kanunun 45 inci maddesi ikinci fıkrasında ise, birinci fıkrada sayılan ve sözleşmeli olarak çalıştırılacak personelin sözleşme usul ve esasları ile ücret miktarı ve her çeşit ödemelerinin Bakanlar Kurulunca tespit edileceğine ilişkin hükümle, sözleşmeli personelin statüsünü belirleme yetkisinin herhangi bir düzenleme yapılmaksızın Bakanlar Kuruluna verildiği,
- Anayasanın 128 inci maddesinde; Devletin, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işlerinin yasayla düzenlenmesi gerektiğine ilişkin hükmün yer aldığı,
- İncelenen Kanunun 16 ncı maddesinin ikinci fıkrası ile 57 nci maddesinin üçüncü fıkrasında; Türkiye İstatistik Kurumu'nun Başbakanlığa bağlı, genel bütçeli bir kamu kuruluşu olduğu ve yürüttüğü hizmetin genel idare esaslarına göre kamu hizmeti niteliğinde bulunduğu; kurumda sözleşmeli personel statüsünde çalışan personelin de asli ve sürekli kamu hizmeti yürüttüğü, bu nedenle kurumda istihdam edilen sözleşmeli personelin statüsünün yasayla belirlenmesinin anayasal bir zorunluluk olduğu,
- Kanundaki bu düzenlemenin gerek Anayasanın 2 nci maddesindeki "hukuk devleti" ilkesine gerekse 7 nci maddesindeki "yasama yetkisinin Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisince kullanılacağına ve bu yetkinin devredilemeyeceğine" ilişkin hükümlerine aykırı olduğu, konuya ilişkin Anayasa Mahkemesi kararlarında da vurgulandığı üzere yasama organınca yürütmeye düzenleme yetkisi verilirken, bunun bir yetki devri niteliğinde olmaması için konunun temel ilkelerinin yasayla düzenlenmesi, çerçevenin belirlenmesi ve yürütmeye teknik ayrıntıları düzenleyebilmesi için sınırları belli bir yetki alanının tanınması gerektiği,
- İncelenen Kanunun 45 inci maddesinde hiçbir temel ilke konulmadan, çerçeve çizilmeden, sözleşmeli personelin statüsüyle ilgili tüm düzenlemeler için Bakanlar Kurulunun yetkilendirilmesinin "yasama yetkisinin devri" niteliğinde olduğu,
- Bu açıklamalar doğrultusunda incelenen Kanunun 45 inci maddesinin ikinci fıkrasının Anayasanın 2, 7 ve 128 inci maddeleriyle bağdaşmadığı,
- İncelenen Kanunun 56 ncı maddesinin birinci fıkrasında; Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı'nda, Başkan ve I. Hukuk Müşaviri dışındaki tüm üst düzey görevlileri atama yetkisinin Kurum Başkanına verildiği,
- İncelenen Kanunun 57 nci maddesinin (d) bendinde, 657 sayılı Devlet Memurları Yasası'na ekli (I) ve (II) sayılı Ek Gösterge Cetveline yapılan unvan eklemeleriyle; Türkiye İstatistik Kurumu başkan yardımcıları, daire başkanları ve bölge müdürlerinin, bürokratik hiyerarşide genel müdür yardımcısı ve üstü düzeyde düşünüldüğü,
- 23.4.1981 günlü 2451 sayılı Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulüne İlişkin Kanunun 2 nci maddesi ve bu Kanuna ekli (2) sayılı cetvelde, genel müdür yardımcıları ve daha üst düzey görevlilerin atanmalarının ortak kararname ile yapılacağı kurala bağlanmışken; 5394 sayılı Kanundaki bu düzenleme ile Başkan ve I. Hukuk Müşaviri dışında tüm üst düzey görevlileri atama yetkisi Kurum Başkanına verilerek, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı ile diğer kamu kurum ve kuruluşları arasında üst düzey görevlilerin atanma yöntemi yönünden, Cumhurbaşkanının imzasını gerektirmeyen farklı bir usulün öngörüldüğü,
- Parlamenter demokratik sistemin ve erkler ayrılığının benimsendiği Anayasada; kayıtsız şartsız Millet'e ait olan egemenliği; yasama, yürütme ve yargı alanında Millet adına kullanacak organların belirtildiği; yasama ve yargının yürütme üzerindeki denetim yetkisi ve bu yetkinin kullanım biçim ve sınırlarının ilgili maddelerde kurala bağlandığı,
- İktidar gücünün çoğunluk egemenliğine dönüşmesini engellemek için anayasa koyucunun, Devletin başı olan Cumhurbaşkanına denetim, denge ve uyumu sağlama görev ve yetkisi verdiği,
- Anayasanın 8 inci maddesinde yürütme yetkisi ve görevinin, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulunca kullanılıp yerine getirileceğine ilişkin bir hükmün yer alması nedeniyle, yürütme işlemlerinin hukuksal geçerlik kazanabilmesi için her iki tarafın ortak katılımıyla yapılması gerektiği,
- Anayasanın 105 inci maddesinde "Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler dışındaki tüm kararlarının Başbakan ile ilgili bakanlarca imzalanacağının" hüküm altına alındığı; bu düzenlemenin tüm kararlar bağlamında atama kararlarının da Cumhurbaşkanınca imzalanması gerekliliğini ortaya koyduğu, ayrıca Anayasanın 104 üncü maddesinde Cumhurbaşkanına kararnameleri imzalama görev ve yetkisinin verilmesinin de bu yargıyı pekiştirdiği,
- Devlet organlarının düzenli çalışmasını gözetme görev ve yetkisiyle donatılan, Devletin ve yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanına tarafsızlığı nedeniyle kararnameleri imzalama yetkisi verilerek; kararnamelerin, kamu yararına ve kamu hizmetinin gereklerine uygun olmasının ve olumsuz siyasal emellere hizmet etmemesinin, aynı zamanda yürütme alanında hükümete öneri ve uyarılarda bulunma olanağı yaratılmasının amaçlandığı,
- Anılan anayasal kurallar karşısında idari bir işlem olduğundan kuşku duyulmayan atama işlemlerinin de, kurumların karar ve uygulama sürecinde üst düzey kamu görevlilerine ilişkin olanlarının hukuksal geçerlik kazanabilmesi için Cumhurbaşkanınca imzalanmasının anayasal zorunluluk olduğu,
- Devlet organlarının düzenli çalışmasının, yönetimde istikrarın sağlanmasıyla olanaklı olduğu, yönetimde istikrarın ise kamu hizmetinin değişmez öğesi olan kamu görevlilerine sağlanacak görev güvencesiyle sağlanabileceği,
- Cumhurbaşkanının kamu hizmetlerinde sürekliliği ve istikrarı sağlayan kimi kamu görevlilerinin atanmasında imzasının bulunmasının; kimi haksız işlemlerin, siyasal nitelikli atamaların önlenmesi, kamu hizmeti ve kamu hizmetinin gerekleri yönünden önemli olduğu ve Cumhurbaşkanın, "tarafsız" niteliğiyle atama kararnamelerinde imzasının bulunmasının bu amacı gerçekleştirebileceği; nitekim bu gerekçelerle hazırlanan 2451 sayılı Yasada üst düzey kamu görevlilerinin atanmaları, görevden alınmaları ya da nakillerinin ortak kararname ile yapılmasının kurala bağlandığı,
- I. Hukuk Müşavirinin 2451 sayılı Kanun hükümleri uyarınca ortak kararname ile atanmasına karşılık Türkiye İstatistik Kurumu başkan yardımcıları, daire başkanları ve bölge müdürlerinin Başkanca atanmasının çelişki oluşturduğu,
- İncelenen Kanunun 56 ncı maddesinin birinci fıkrasının; Anayasa ile kabul edilen parlamenter demokratik sistemle; Anayasanın 8, 104, 105 ve 128 inci maddeleriyle; kamu yararı ve kamu hizmetinin gerekleriyle bağdaşmadığı,
Gibi hususlar dile getirilmiştir.
Komisyonumuz geri gönderilen Kanunun kısmen görüşülmesine karar vermiş ve Komisyonumuzda Kanunun geri gönderilen maddeleri üzerinde yapılan görüşmelerde;
- Personel rejimine ilişkin düzenleme içeren 45 inci maddenin esas itibariyle ikinci fıkrasının anayasaya aykırılığı gerekçesiyle geri gönderildiği, kadro karşılığı sözleşmeli personel statüsünün bir memuriyet statüsü olmayıp, mali imkanları genişletmek için uygulanan bir formül olduğu,
- Kadro karşılığı sözleşmenin genel düzenleme konusu olmadığı ve sözleşmeyi imzalamanın ihtiyari olduğu, dolayısıyla buna ilişkin düzenlemelerin Bakanlar Kuruluna bırakılmasında bir sakınca bulunmadığı,
- Kamuda aynı işi yapan, aynı statüde bulunan görevlilerin çeşitli düzenlemelerle farklı ücret aldığı ve bu durumun adaletsizliğe yol açtığı,
- Sözleşmeli personelin memur tanımı içine girdiği ve memurların özlük haklarının Anayasa gereği yasayla düzenlenmesi gerektiği, şimdiye kadarki uygulamada sözleşmeye ilişkin hükümlerin kanunlar dışındaki tasarruflarla düzenlenmiş olmasının bu durumu meşrulaştırmayacağı,
- Atamaya ilişkin düzenlemenin özerklik kaygısıyla bu şekilde düzenlendiği ancak özerkliğe ilişkin düzenlemelerin yeterli olmadığı, dolayısıyla atamalarda siyasi mülahaza ve müdahalelerin öne çıkacağı ve özerkliğin zedeleneceği,
- Avrupa Birliği sürecinde önemli istatistiki bilgiler üretecek olan bir kurumun üst düzey görevlilerinin atanmasına ilişkin düzenlemelerin yerinde olmadığı, Cumhurbaşkanının da bu sürece dahil edilmesi gerektiği,
- Üst düzey yönetici konusunda bir tanım ve görüş birliği bulunmadığı, ek göstergenin hiyerarşik bir kaygıyla tesis edilmemiş olduğu ve üst düzey görevlinin tespiti konusunda da bir gösterge olamayacağı,
- Personel rejimine ve mali haklara ilişkin düzenlemelerin parçalı olarak ele alınmasının yerinde olmadığı, bu düzenlemelerin temel bir yasada yapılması gerektiği,
- Cumhurbaşkanının anayasal ve siyasal olarak sorumluluğunun bulunmadığı, bu nedenle üst düzey sayılabilecek tüm atamaların ortak kararnameye tabi tutulmasının gerekli olmadığı,
Şeklindeki görüş ve eleştirileri takiben Hükümet adına yapılan açıklamalarda;
- Kanunun uzun bir süre Komisyon gündeminde bulunduğu, alt komisyonda da titiz çalışmalar yapıldığı ve Tasarının önemli değişiklikler geçirerek olgunlaştığı ve bu süreci takiben kanunlaştığı,
- Personele ilişkin düzenlemelerin mevcut kanunla örtüştüğü ve çok fazla farklılık arz etmediği, yalnızca özerklik boyutunun öne çıkarıldığı,
- Yapılan düzenlemelerin Anayasaya aykırı olmadığı, personele ilişkin düzenlemeler içeren bütün hükümlerin özel kanunlarla yapılmasının söz konusu olamayacağı,
- Uluslararası standartlarla uyum sağlamaya yönelik ve Avrupa Birliği müzakere sürecinde önemli ve öncelikli kanunlardan biri olduğu, bu nedenle yapılan düzenlemelerle Başkanın durumu güçlendirilerek Kurumun daha saygın, verilerine güvenilen, güçlü ve özerk bir niteliğe kavuşturulduğu,
İfade edilmiştir.
Kanunun maddeleri üzerinde yapılan görüşmelerin ardından 45 ve 56 ncı maddeler Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygıyla arz olunur.
Sayın Cumhurbaşkanı tarafından 45 ve 56 ncı maddelerinin bir kez daha görüşülmesi için TBMM'ne gönderilen 03.07.2005 tarihli ve 5394 sayılı Türkiye İstatistik Kanununun ilgili maddelerine ilişkin görüşlerimiz aşağıdadır.
Yasanın 45 inci maddesi "personel rejimi ve fazla çalışma" başlığı altında çeşitli hususlar yanında kadro karşılığı sözleşmeli personelin istihdamına olanak sağlamakta ve bu personelin sözleşme usul ve esasları ile ücret miktarı ve her çeşit ödemelerin Bakanlar Kurulunca belirleneceğini, hükme bağlamaktadır.
Düzenleme Anayasanın; memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atamaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işlerinin yasayla düzenleneceği şeklindeki 128 inci maddesine aykırıdır. Anayasa Mahkemesinin bu yönde emsal kararları da mevcuttur.
Yasanın 56 ncı maddesi kurumda bazı atamaların müşterek kararname yerine başkan onayıyla yapılmasını düzenlemektedir. Yeterince idari ve mali özerkliğe sahip olan bu tip kurumlarda atamalarda siyasetin müdahalesini en aza indirmek için atama yetkisinin en üst yöneticiye verilmesi doğru bir uygulama olmakla birlikte Türkiye İstatistik Kurumu’nun yapısı incelendiğinde söz konusu özerkliğin veya yarı-özerkliğin olmadığını görüyoruz. Bu durumda maddeyi bu anlayış çerçevesinde ele almak mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenle yapılan düzenlemeyi Anayasaya da uygun bulmadığımızdan katılmıyoruz.
ANAYASA’NIN 89 UNCU VE 104 ÜNCÜ MADDELERİ GEREĞİNCE CUMHURBAŞKANINCA BİR DAHA GÖRÜŞÜLMEK ÜZERE GERİ GÖNDERİLEN KANUN |
TÜRKİYE İSTATİSTİK KANUNU |
Kanun No |
: |
5394 |
|
Kabul Tarihi |
: |
03.07.2005 |
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
Madde - 1: Amaç
Bu Kanunun amacı; resmi istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin temel ilkeleri ve standartları belirlemek; ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlarda veri ve bilgilerin derlenmesini, değerlendirilmesini, gerekli istatistiklerin üretilmesini, yayımlanmasını, dağıtımını ve Resmi İstatistik Programında istatistik sürecine dahil kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak üzere, Türkiye İstatistik Kurumunun kuruluş, görev ve yetkilerine ilişkin esasları düzenlemektir.
Madde - 2: Tanımlar
Bu Kanunun uygulanmasında;
- Kurum: Türkiye İstatistik Kurumunu (TÜİK),
- Konsey: İstatistik Konseyini,
- Başkanlık: Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığını,
- Başkan: Türkiye İstatistik Kurumu Başkanını,
- Kurum ve kuruluşlar: Başbakanlık ve bakanlıklar ile bunların bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarını, mahalli idareler ve bunların bağlı ve ilgili kuruluşları ile birlik ve şirketlerini, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve üniversiteler de dahil olmak üzere, tüzel kişiliği haiz enstitü, teşebbüs, teşekkül, birlik, döner sermaye, fon ve sair adlarla kurulmuş olan diğer kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını,
- Program: Resmi İstatistik Programını,
- Resmi istatistik: Türkiye İstatistik Kurumu veya Programda yer alan konularda istatistik üretecek kurum ve kuruluşlar tarafından derlenen verilerin, kitle özelliklerini ortaya koymak amacıyla işlenmesi ile elde edilen bilgiyi,
- İstatistikibirim: Yapılan sayım veya örnekleme çalışmalarına konu olan, hakkında veri toplanacak gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşları,
- Kitle: Sayım veya örneklemeye konu olan istatistiki birim veya alt birimlerin tamamını,
- Sayım: Kitle özelliklerini ortaya koymak üzere ilgili tüm istatistiki birimlerden veri derlenmesini,
- Örnekleme: Kitleyi oluşturan istatistiki birimler arasından kitleyi temsil etmek üzere belli sayıda birimin seçilmesi işlemini,
- Ulusal kayıt sistemi: Kurum ve kuruluşların idari işlemlerini yürütmek amacıyla kayıt altına aldıkları bilgilerin standartlaştırılarak tanımlanmış tek bir numara vasıtasıyla ulusal düzeyde ilgili diğer kurum ve kuruluşların kayıtları ile konuşabilirliğinin sağlandığı veri tabanı sistemini,
- Alan çalışması: İstatistik çalışmalarıyla ilgili her türlü veriyi derlemek üzere istatistiki birim ile görüşülmesi, bilgilerin anket formuna aktarılması ve bu formların Başkanlığa teslimine kadar geçen sürede yapılan çalışmaları,
- Veri: Anket veya idari kayıtlar yoluyla elde edilen nicel ve/veya nitel istatistiki bilgileri,
- Bireysel veri: Hakkında bilgi toplanan istatistiki birimlerin, özellikleri ile birlikte tanımlandığı veriyi,
- Doğrudan tanınma: Bir istatistiki birimin kimliğinin adı, adresi veya resmen verilmiş ve genel olarak bilinen bir kimlik numarası ile ortaya çıkarılmasını,
- Dolaylı tanınma: Bir istatistiki birimin kimliğinin, doğrudan tanımlamada yer almayan diğer özelliklerinden faydalanılarak ortaya çıkarılmasını,
- Gizli veri: İstatistik birimin doğrudan veya dolaylı bir şekilde özellikleri ile birlikte tanınabilmesine ve bu şekilde bireysel bilgilerin açığa çıkarılmasına imkan sağlayan bireysel veya tablo halinde saklı tutulan veriyi,
- İstatistik amaçlı kullanım: İstatistik birimlerden toplanan verilerin sadece istatistiki tabloların oluşturulması ve istatistiki analizlerin yapılması için kullanımını,
- Dağıtım: Kullanılan şekil ve araçlara bakılmaksızın, istatistiki bilgilerin kullanıcılara sunulmasını,
İfade eder.
İKİNCİ KISIM
Resmi İstatistik Programı, Bilgi Derleme ve Gizlilik
BİRİNCİ BÖLÜM
Resmi İstatistik Programı, İlkeler, Uygulama Esasları ve Makamları
Madde - 3: Resmi İstatistik Programı
Resmi İstatistik Programı, ulusal ve uluslararası düzeyde ihtiyaç duyulan konularda üretilecek resmi istatistiklere ilişkin çerçeveyi oluşturur. Sayım ve araştırmalar Program çerçevesinde yapılır.
Program; mevcut kaynakları, cevap verenlerin üzerindeki yükü, fayda-maliyet ilişkisini göz önüne alarak, ülkenin ekonomi, sosyal, demografi, kültür, çevre, bilim, teknoloji ve ihtiyaç duyduğu diğer alanlardaki durumunun tespit edilmesi ve izlenmesi için gereken istatistikleri kapsar.
Program, Konseyin istişari görüşleri doğrultusunda Başkanlık tarafından beş yıllık olarak hazırlanır ve Bakanlar Kuruluna sunulur. Program, Bakanlar Kurulu kararının Resmi Gazetede yayımlanmasıyla yürürlüğe girer. Gerekli hallerde Programda değişiklik, ilgili kuruluşların görüşü alınarak Başkanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile yapılır ve Resmi Gazetede yayımlanır. Programın yürütülmesinden Başkanlık sorumludur.
Başkanlık, Programın uygulanması konusunda Konseye sunulmak üzere Yıllık İzleme Raporları hazırlar ve uygun araçlarla kamuoyuna duyurur.
Madde - 4: İlkeler
Resmi istatistiklerin ka-litesinin geliştirilmesi için Program kapsamında üretilen istatistikler, güvenilirlik, tutarlılık, tarafsızlık, istatistiki gizlilik, güncellik ve şeffaflık ilkelerine göre hazırlanır ve uygulanır.
Resmi istatistiklerin gerçekleri yansıtmasının sağlanması, tüm kullanıcılara tarafsız ve eş zamanlı olarak sunulması, gizlilik ilkesine riayet edilmesi, kamuoyunun bilgi edinme hakkının gözetilmesi temel esaslardır.
Resmi istatistiklerin kalitesinin ve ilkelere uygunluğunun değerlendirilebilmesi için gerekli tüm bilgiler ve resmi istatistik üretiminde kullanılan yöntemler kamuoyuna açıklanır.
Programı uygulayan tüm kurum ve kuruluşlar ile görevliler, bu Kanunda ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılacak her türlü düzenleyici işlemlerde belirtilen ilkelere uymakla yükümlüdür.
Madde - 5: Uygulama esasları
Programda; üretilecek tüm resmi istatistiklerin amaç, kapsam, yöntem, sıklık, iş planı ve dağıtım ilkeleri ile çalışmayı yürütecek ve koordine edecek kurum ve kuruluşlar açıkça belirtilir.
Söz konusu kurum ve kuruluşlar, Programda kendilerine verilen görev ve sorumlulukları belirtilen zamanda yerine getirmekle yükümlüdür. Bu görev ve sorumluluklar Programın yürürlüğe girmesiyle başlar.
Madde - 6: Uygulama makamları
Resmi istatistikler Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı ve Programda belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından üretilir, dağıtılır ve yayımlanır. Kurum ve kuruluşların, görev alanları ile ilgili resmi istatistiklere ilişkin veri derleme, değerlendirme ve yayımlama görev ve yetkisi Programda açıkça belirtilir. Bu kurum ve kuruluşlar, talep edilmesi durumunda, derlenen verileri istenilen zamanda Başkanlığa vermekle yükümlüdür. Diğer yasal düzenlemelerdeki gizlilik hükümleri belirtilerek Kuruma iletilen veri ve bilgilerin korunmasında ve saklanmasında söz konusu gizlilik hükümleri aynen uygulanır. Başkanlık, kurum ve kuruluşlar tarafından derlenen resmi istatistikleri de yayımlayabilir ve dağıtabilir.
Kurum ve kuruluşların Programda yer almayan istatistiki konulardaki çalışmaları ile gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişiliğine sahip kuruluşlarca yapılan sayım veya araştırmalara ait sonuçlar resmi istatistik olarak kabul edilmez.
İstatistiki sonuçlar içeren araştırma faaliyetleri yürüten gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişiliğine sahip kuruluşlar, araştırmalarının sonuçlarını basın ve yayın yoluyla kamuoyuna açıklamaları halinde, araştırmanın kapsam, örnekleme yöntemi ve örnek hacmi, veri derleme yöntemi ve uygulama zamanını araştırma sonuçlarıyla birlikte kamuoyuna açıklamakla yükümlüdürler.
İKİNCİ BÖLÜM
Bilgilerin Toplanması, Dağıtımı ve Gizliliği
Madde - 7: Bilgi isteme, bilgilerin doğruluğunu araştırma, kontrol ve saklama
Başkanlık, Kurumun görev alanına giren konularla ilgili sayım ve araştırmalarda, istatistik üretimi için gerekli gördüğü her türlü ortamdaki veri ve bilgiyi, tüm istatistiki birimlerden, Başkanlıkça belirlenen şekil, süre ve standartlarda doğrudan isteme yetkisine sahiptir.
Başkanlık, gerektiğinde verilen veri veya bilgilerin doğruluğunu araştırmaya, kontrol etmeye, ilgililerden ek bilgi ve belge istemeye, araştırma ve kontroller sonucu düzenlenecek belgelerle gerçek veri ve bilgiyi belirlemeye yetkilidir.
Başkanlığın veri ve bilgi derleme ve yayımlama işlemleri dahil her türlü faaliyetleri elektronik ortamda yapılabilir, arşivlenebilir ve elektronik imza kullanılabilir.
Elektronik ortamda tutulan bilgilere ilişkin belgeler, bu veri ve bilgilerin kesinleşip kullanıma açık hale gelmesine kadar saklanır ve bu sürenin sonunda imha edilir.
Madde - 8: Cevap verme yükümlülüğü
İstatistiki birimler, kendilerinden istenen veri veya bilgileri, Başkanlığın belirleyeceği şekil, süre ve standartlarda eksiksiz ve doğru olarak ücretsiz vermekle yükümlüdür.
Madde - 9: İdari verilere erişim
Kurum ve kuruluşlar, resmi istatistik üretiminde kullanılmak üzere, kendi görev alanları ile ilgili konularda topladıkları, işledikleri ve sakladıkları kayıt ve diğer veri dosyalarını ve her türlü harita ile uzaktan algılanmış veriyi, belirlenen süre içerisinde ücret talep etmeksizin Başkanlığa vermek veya kullanımına açmakla yükümlüdürler.
Madde - 10: Ulusal kayıt sistemleri
Kurum ve kuruluşlar kendi görev alanlarına ilişkin ulusal kayıt sistemlerini Başkanlığın belirlediği standartlarda oluşturmak, güncellemek ve Başkanlığın istatistik amaçlı kullanımına açmakla yükümlüdür.
Bu konuda yapılacak her türlü mevzuat çalışmalarında Başkanlığın uygun görüşü alınır.
Madde - 11: Sınıflamalar
Kurum ve kuruluşlar, Başkanlık tarafından oluşturulan istatistik amaçlı tanım ve sınıflamaları kullanmakla; kendi ihtiyaçları doğrultusunda belirleyecekleri sınıflamaları kullanmaları halinde ise, Başkanlığın belirlediği sınıflamalara dönüştürülmesini sağlayacak tedbirleri almakla yükümlüdür.
Madde - 12: İstatistik sonuçlarına erişim
Başkanlık ve Programda yer alan kurum ve kuruluşlar, üretilen resmi istatistiklere, Programda belirtilen standart ve yayın tarihine uyarak, tüm kullanıcıların kolay ve eşit şartlarda erişmesini sağlayacak tedbirleri alırlar.
Kurum tarafından derlenen istatistiki bilgiler, kullanıma açılmadan önce herhangi bir şahsa veya makama verilemez.
Madde - 13: Gizli veriler
Gizli verilere yalnızca resmi istatistik üretiminde görev alanlar, görevlerini yerine getirebilmek için ihtiyaç duydukları ölçüde erişebilirler.
Bireysel verinin toplulaştırılması ile oluşturulan veri tablosunun herhangi bir hücresindeki istatistiki birim sayısının üçten az olması veya birim sayısı üç ve daha fazla olduğu halde bir veya iki istatistiki birimin hakim durumda olması halinde ilgili hücredeki veri gizli kabul edilir.
Resmi istatistiklerin üretilmesi için toplanan, işlenen ve saklanan verilerden gizli olanları, idari, adli ve askeri hiçbir organ, makam, merci veya kişiye verilemez, istatistik amacı dışında kullanılamaz ve ispat aracı olamaz. Bu bilgileri derleyen ve değerlendiren memurlar ve diğer görevliler de bu yasağa uymak zorundadır. Bu yükümlülük, görevlilerin görevlerinden ayrılmalarından sonra da devam eder.
Resmi istatistik üreten kurum ve kuruluşların yetkilileri tarafından, gizli verilerin hukuka aykırı erişimine, açıklanmasına veya kullanımına karşı her türlü önlem alınır.
Herkese açık kaynaklardan elde edilen veri veya bilgiler gizli kabul edilmez.
İstatistiki birimin, kendisine ait gizli verilerin açıklanmasına yazılı onay vermesi halinde, veri gizliliği ortadan kalkar.
Gizli veriler, ancak doğrudan veya dolaylı tanımlamaya yol açmayacak şekilde diğer bilgilerle birleştirilerek yayımlanabilir.
Veri gizliliği ve güvenliğine ilişkin usul ve esaslar, ulusal ve uluslararası ilkeler doğrultusunda, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Madde - 14: Bireysel verilerin kullanımı
Bireysel veriler, istatistiki birimlerin doğrudan veya dolaylı olarak tanınmasına yol açacak bölümleri gizlendikten sonra, münferit birimlere atıfta bulunmayan bilimsel amaçlı araştırmalarda kullanılması kaydı ve Başkanlığın yazılı izniyle verilebilir. Bireysel verileri kullanma hakkı elde edenler, bu verileri üçüncü şahıslara veremezler.
Madde - 15: İstatistiki birimlerin hakları
Resmi istatistiklerin üretimi için veri veya bilgi talep edilen istatistiki birimler, sayımın veya araştırmanın amacı, kapsamı, istatistiki verinin gizliliğinin sağlanması için alınan önlemler ve hakları ile ilgili konularda 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu çerçevesinde, bilgi edinme, kendilerine ait gizli verinin izinsiz açıklanması durumunda da maddi ve manevi her türlü zararının tazmin edilmesini isteme hakkına sahiptir.
Kendilerine ait gizli verilerin açıklanması nedeniyle açılan davalarda Başkanlık veya diğer kurum ve kuruluşlar aleyhine tazminata hükmedilmesi durumunda, bu hususta kusuru olan memur ve diğer görevlilere genel hükümlere göre rücu edilir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Türkiye İstatistik Kurumu
BİRİNCİ BÖLÜM
Kuruluş, Görev ve Teşkilat Yapısı
Madde - 16: Türkiye İstatistik Kurumu
Bu Kanunun uygulanmasını sağlamak ve kanunla kendisine verilen görevleri yerine getirmek üzere Türkiye İstatistik Kurumu kurulmuştur. Kurum kısaca "TÜİK" olarak adlandırılır.
Kurum Başbakanlığa bağlı olup, Başbakan, Kurumun yönetimi ile ilgili yetkilerini gerekli gördüğü takdirde bir Devlet Bakanı vasıtasıyla kullanabilir.
Madde - 17: Bilimsel ve teknik özerklik
Programın uygulanmasında, Kurum çalışanları ile diğer uygulayıcı birimlere, veri kaynakları, istatistiki yöntem ve süreçlerinin seçimi, dağıtımın içerik, şekil ve zamanı ve istatistiki gizliliğin uygulanması başta olmak üzere, hiçbir konuda talimat verilemez.
Madde - 18: Türkiye İstatistik Kurumunun görev ve yetkileri
Kurumun görev ve yetkileri şunlardır:
- Resmi İstatistik Programını hazırlamak.
- Program ile belirlenen istatistiki faaliyetlerin yürütülmesini organize etmek ve uygulanmasını sağlamak.
- Resmi istatistiklerin üretimi sırasında kullanılacak istatistiki yöntemleri, tanımları, sınıflamaları ve standartları, ulusal ve uluslararası normlara uygun olarak belirlemek.
- Ülkenin ekonomi, sosyal, demografi, kültür, çevre, bilim ve teknoloji alanları ile gerekli görülen diğer alanlardaki istatistiklerini derlemek, değerlendirmek, analiz etmek ve yayımlamak.
- Resmi istatistik sonuçlarının bilimsel ve teknik açıklamalarını yapmak.
- İstatistik alanındaki bilimsel araştırma teknikleri ile istatistiki yöntem ve bilgi teknolojilerine ilişkin gelişmeleri takip etmek ve bunların uygulanması için gerekli önlemleri almak.
- İstatistik alanındaki ulusal ve uluslararası öncelikleri dikkate alarak istatistiki veri ihtiyacı duyulan alanları ve veri derleme yöntemlerini ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde belirlemek.
- Programın kurum ve kuruluşlara verdiği resmi istatistik görevlerinin yerine getirilmesini izlemek, bu kurumlarca üretilen istatistiklerin uluslararası standartlara uygunluğunu incelemek, kalite kontrolünü yapmak ve bu konularda teknik destek ve koordinasyonu sağlamak.
- Kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsediği temel ilkeler çerçevesinde, Kurumun orta ve uzun vadeli strateji ve politikalarını belirlemek; Kurumun stratejik planlarına, yıllık amaç ve hedeflerine bağlı olarak teşkilat yapısını, hizmet kalite standartlarını, yönetim hizmet ve süreçlerini sürekli geliştirici tedbirler almak.
- Programın uygulanmasına ilişkin Yıllık İzleme Raporlarını hazırlamak.
- İstatistiki bilgilerin saklanmasını, kullanıcıya sunulmasını, bu alanlara ilişkin sistemlerin geliştirilmesini ve bu amaçla ulusal ve uluslararası bir bilgi ağı ve bilgi akış sisteminin oluşturulmasını koordine etmek.
- Ulusal kayıt sistemlerinin oluşturulmasında standartları tanımlamak, uygulamak ve kurumlararası koordinasyon ile uygulanmasını sağlamak.
- Uluslararası düzeyde karşılaştırmalar yapmak amacıyla diğer ülkelere veya ülke gruplarına ait göstergeleri takip etmek, değerlendirmek ve gerekli durumlarda yayımlamak.
- İhtiyaç duyulan alanlarda veri üretilmesi, teknik kapasitenin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi amacıyla, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde araştırma ve teknik yardım projeleri hazırlamak, geliştirmek ve yürütmek.
- İstatistikle ilgili konularda diğer ülkelerle ve uluslararası kuruluşlarla işbirliğini sağlamak ve uluslararası toplantılar düzenlemek.
- Kanunla verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Başkanlık, yüksek öğretim kurumlarının görevleri saklı kalmak şartıyla, Kurumun görev alanına giren konularda üniversiteler ve diğer eğitim kurumları ile işbirliği yaparak ulusal ve uluslararası eğitim ve araştırma merkezleri kurabilir.
Madde - 19: Teşkilat
Türkiye İstatistik Kurumu; İstatistik Konseyi ve Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığından oluşur.
İKİNCİ BÖLÜM
İstatistik Konseyi
Madde - 20: İstatistik Konseyi
Programın hazırlanmasına, uygulanmasına, resmi istatistiklerin gelişimine ve işlevlerine ilişkin tavsiyelerde bulunmak, resmi istatistik ihtiyaçlarını tespit etmek, değerlendirmek ve ileriye yönelik görüş ve önerileri kapsayan çalışmalar yapmak üzere İstatistik Konseyi oluşturulmuştur.
Konsey; Bakanlık müsteşarları, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı, Hazine Müsteşarı, Dış Ticaret Müsteşarı, Gümrük Müsteşarı, Denizcilik Müsteşarı, Devlet Personel Başkanı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı, Yükseköğretim Kurulunca üniversitelerden Kurumun görev alanı ile ilgili çalışmalarda bulunanlar arasından seçilecek bir öğretim üyesi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı, istatistik alanında faaliyet gösteren ve en fazla öğretim elemanı üyeye sahip sivil toplum kuruluşunun başkanı ve istatistiki sonuçlar içeren araştırma faaliyetleri yürüten gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerinin üye olduğu en fazla üyeye sahip sivil toplum kuruluşunun başkanından oluşur. Konsey üyeleri, toplantılara ka-tılamamaları halinde, yerlerine yetkilendirilmiş birer temsilci görevlendirirler.
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı ve Başkan yardımcıları Konseyin doğal üyesidir. Konsey yılda en az bir defa toplanır.
Konseyin görüşeceği konuların özelliklerinin gerektirmesi halinde, diğer kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ve Başkanlık yetkilileri oy hakkı olmaksızın Konsey toplantılarına çağrılabilir.
Kurum Başkanı, Konseyin de başkanıdır. Konseyin sekretarya hizmetleri Başkanlık tarafından yürütülür.
Konseyin çalışmaları için yapılacak giderler Kurum bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Konseyin çalışma usul ve esasları Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Başkanlık
Madde - 21: Başkanlık teşkilatı
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı; merkez ve taşra teşkilatından meydana gelir. Merkez teşkilatı, ana hizmet birimleri, danışma birimleri ve yardımcı hizmet birimlerinden oluşur. Başkanlığın merkez teşkilatı ekli (I) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Başkanlıkta, daire başkanlıkları ve bölge müdürlükleri bünyesinde işlerin niteliğine göre, devamlı veya geçici gruplar ve takımlar oluşturulabilir. Başkan bu yerlere kadroları uhdelerinde kalmak üzere sorumlular görevlendirir.
Madde - 22: Başkan
Başkan, Türkiye İstatistik Kurumunun en üst yöneticisi olup, Başkanlık hizmetlerini, mevzuat hükümlerine, resmi istatistik programına, Kurumun amaç ve politikalarına, stratejik planına, performans göstergelerine ve hizmet kalite standartlarına uygun olarak yürütmekle görevli ve yetkilidir. Başkan, Başbakana karşı sorumludur.
Madde - 23: Başkanlığa atanma şartları ve usulü
Başkanlığa atanacaklarda; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda öngörülen genel şartlara ilave olarak;
- En az dört yıllık eğitim veren yüksek öğretim kurumlarının istatistik, matematik ve sosyoloji bölümleri ile iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler, siyasal bilgiler, mühendislik ve hukuk fakültelerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulunca kabul edilmiş yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak,
- Başkanlıkta veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarında Kurumun görev alanı ile ilgili konularda en az daire başkanı, dengi veya üstü kadrolarda asgari iki yıl görev yapmış ya da üniversitede en az beş yıl öğretim üyesi olarak çalışmış olmak,
Şartları aranır.
Başkan, Bakanlar Kurulu kararı ile beş yıl süre için atanır. Süresi dolan Başkan aynı göreve bir defaya mahsus olmak üzere tekrar atanabilir. Başkanın görev süresi dolmadan görevine son verilemez. Başkan, ancak, resmi sağlık kurulu raporuyla görevini devamlı yapmasına engel olabilecek durumun tespiti veya atamaya ilişkin şartları kaybetmesi halinde atama usulüne göre süresi dolmadan görevden alınabilir.
Madde - 24: Başkan yardımcıları
Başkanlıkta Başkana yardımcı olmak üzere üç başkan yardımcısı atanabilir. Bunlardan en az birinin daha önce Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanı unvanını almış olması şartı aranır. Başkan yardımcıları Başkana karşı sorumludur.
Başkan yardımcılıklarına yapılacak atamalarda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda öngörülen genel şartlar ile 23 üncü maddede sayılan yüksek öğretim kurumlarından mezun olmaları ve İngilizce, Fransızca, Almanca dillerinden birinde Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında en az (C) düzeyinde belge almış olmaları şartı da aranır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ana Hizmet Birimleri
Madde - 25: Ana hizmet birimleri
Başkanlığın ana hizmet birimleri şunlardır:
- Ulusal Hesaplar ve Ekonomik Göstergeler Daire Başkanlığı.
- Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı.
- Sanayi ve İş İstatistikleri Daire Başkanlığı.
- Sosyal İstatistikler Daire Başkanlığı.
- Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı.
- Dış İlişkiler Daire Başkanlığı.
- Yayın ve Bilgi Dağıtım Daire Başkanlığı.
- Bilgi ve İletişim Teknolojileri Daire Başkanlığı.
Madde - 26: Ulusal Hesaplar ve Ekonomik Göstergeler Daire Başkanlığı
Ulusal Hesaplar ve Ekonomik Göstergeler Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Ulusal hasıla hesaplamaları ve analiz çalışmaları yapmak.
- Endüstrilerarası işlemler ile ilgili hesapları yapmak, ulusal girdi-çıktı tabloları oluşturmak.
- Ulusal hesaplar sisteminde öngörülen uydu hesapları ile diğer hesapları yapmak.
- Tüketici ve üretici düzeyinde oluşan fiyat hareketlerini izlemek amacıyla veri derlemek, tüketici ve üretici fiyat endeksleri ile satınalma gücü paritesi göstergelerini hesaplamak.
- Dış ticaret istatistiklerine ait bilgileri derlemek ve değerlendirmek.
- Görev alanına giren konularda standartları ve metodolojik gelişmeleri takip etmek, ulusal ve uluslararası proje çalışmalarını yürütmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 27: Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı
Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Tarım sektörüne ait istatistiki bilgileri derlemek ve değerlendirmek.
- Toprak kullanımı, tarımsal üretim, tarımsal yapı ve tarım sektörünün alt sektörlerine ilişkin istatistiki araştırmalar yapmak, değerlendirmek ve ilgili göstergeleri hesaplamak.
- Tarımsal denge ve tarım sektörü ekonomik hesapları konusunda çalışmalar yapmak, ilgili göstergeleri hesaplamak.
- Çevre kapsamında yer alan su, hava, toprak, atıksu, katı atık, kirlilik ve kirletici emisyonlar, biyoçeşitlilik, çevre koruma harcamaları istatistikleri ve su, hava, toprak, gürültü, görüntü kirlilikleri istatistikleri ile ilgili araştırmaları yapmak, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından ölçüm ve gözleme dayalı olarak derlenen verileri değerlendirmek.
- Doğal kaynak muhasebesi için gerekli verileri derlemek.
- Görev alanına giren konularda standartları ve metodolojik gelişmeleri takip etmek, ulusal ve uluslararası proje çalışmalarını yürütmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 28: Sanayi ve İş İstatistikleri Daire Başkanlığı
Sanayi ve İş İstatistikleri Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayii, elektrik, gaz, su, enerji, inşaat ve benzeri konularda ihtiyaç duyulan istatistiki bilgileri derlemek ve değerlendirmek.
- Ulaştırma, haberleşme, depolama, mali aracı kuruluş faaliyetleri, iş hizmetleri ve kişisel hizmetler, kar amacı gütmeyen kuruluş faaliyetleri, toptan ve perakende ticaret, otel, lokanta ve diğer konularda istatistiki bilgileri derlemek ve değerlendirmek.
- Görev alanına giren konularda standartları ve metodolojik gelişmeleri takip etmek, ulusal ve uluslararası proje çalışmalarını yürütmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 29: Sosyal İstatistikler Daire Başkanlığı
Sosyal İstatistikler Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Nüfus, konut, eğitim, kültür, turizm, sağlık, spor, adalet, medya, siyaset ve sosyal içerikli konularda ihtiyaç duyulan istatistiki bilgileri derlemek, değerlendirmek ve ilgili göstergeleri hesaplamak.
- Demografi alanında ihtiyaç duyulan istatistiki bilgileri derlemek ve değerlendirmek.
- Sosyal güvenlik, sosyal koruma ve tüketicinin korunması alanında ihtiyaç duyulan istatistiki bilgileri derlemek ve değerlendirmek.
- İşgücü piyasası, gelir dağılımı, tüketim harcamaları, yaşam koşulları ile ilgili araştırmalar yapmak ve sonuçlarını değerlendirmek.
- Görev alanına giren konularda standartları ve metodolojik gelişmeleri takip etmek, ulusal ve uluslararası proje çalışmalarını yürütmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 30: Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı
Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Kurumun tüm sayım ve araştırmalarına ilişkin metodolojik çalışmalar ve analizler yapmak.
- Veri kalitesi ve veri analiz yöntemleri üzerinde çalışmalar yürüterek ilgili birimlere uygulamada destek sağlamak.
- Resmi istatistikler kapsamında örnekleme yöntemine ilişkin gelişmeleri takip ederek uygulamak.
- Resmi istatistikler kapsamında ele alınan temel tanım, kavram ve sınıflamalarla ilgili çalışmaları yürütmek, bu kapsamda Kurum içi ve dışı koordinasyonu sağlamak.
- İstatistik amaçlı ulusal kayıt sistemlerinin standartlarını oluşturmak, bu standartların ulusal düzeyde kullanımı için işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.
- Adres kayıtlarının ilgili sayısal haritalarla birlikte yönetimini sağlamak.
- Görev alanına giren konularda standartları ve metodolojik gelişmeleri takip etmek, ulusal ve uluslararası proje çalışmalarını yürütmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 31: Dış İlişkiler Daire Başkanlığı
Dış İlişkiler Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Başkanlığın uluslararası kuruluşlar ve ülkelerin ulusal istatistik kuruluşları ile istatistik alanındaki ilişkilerini ve işbirliği çalışmalarını koordine etmek.
- Uluslararası istatistik standartlarına uyum çalışmalarının koordinasyonunu sağlamak.
- Ülkelere veya ülke gruplarına yönelik istatistik işbirliği projelerini, teknik yardım programlarını ve protokollerini hazırlamak ve yürütülmesini sağlamak.
- Finansmanı uluslararası kuruluşlar tarafından sağlanan dış kaynaklı istatistik projelerini anlaşmalar çerçevesinde yönetmek.
- Kurumun görev alanıyla ilgili konularda Avrupa Birliği mevzuatına uyum çalışmalarını ve projelerini koordine etmek.
- Uluslararası kuruluşlar ve diğer ülkelerin ulusal istatistik kuruluşları tarafından düzenlenen istatistik konulu toplantıları, eğitim ve burs programlarını takip etmek, bu faaliyetlere katılım konusunda gerekli çalışmaları yapmak ve koordinasyonu sağlamak.
- Uluslararası toplantı, eğitim programı ve danışmanlık hizmetleri düzenlemek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 32: Yayın ve Bilgi Dağıtım Daire Başkanlığı
Yayın ve Bilgi Dağıtım Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Yurt içi ve yurt dışı kurum, kuruluş ve kişilerin istatistiki yayın, veri/bilgi taleplerini karşılamak.
- Yayın ve veri/bilgi abonelik işlemlerini yürütmek.
- İstatistiki veri/bilgi arz ve talep analizleri ve kullanıcı memnuniyetine ilişkin araştırmalar yapmak.
- Başkanlıkça uygun görülen veri/bilgi ve göstergeleri yayımlamak ve dağıtmak.
- Kütüphane hizmetlerini yürütmek.
- Kurum yayınlarının basılı ve manyetik ortamda arşivlenmesini sağlamak.
- Görev alanına giren konularda standartları ve metodolojik gelişmeleri takip etmek, ulusal ve uluslararası proje çalışmalarını yürütmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 33: Bilgi ve İletişim Teknolojileri Daire Başkanlığı
Bilgi ve İletişim Teknolojileri Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Başkanlığın bilişim stratejisini hazırlamak ve uygulanmasını takip etmek, yazılım ve donanım alt yapısı ile ilgili tüm işleri koordine etmek ve yürütmek.
- Sayım ve araştırmaların kurumsal otomasyon projelerinin bilişim boyutunda sistem analiz ve tasarım çalışmalarını ve hizmetlerini ilgili birimlerle işbirliği içerisinde gerçekleştirmek.
- Elektronik imzanın kullanımı ile veri ve bilginin elektronik güvenliğinin ve gizliliğinin sağlanması yönünde tedbirler almak.
- Kurum bilgi mimarisinin hazırlanması, veri tabanlarının kurulması, güncellenmesi ve arşivlenmesi çalışmalarını yapmak.
- Başkanlığın ulusal ve uluslararası elekt-ronik haberleşmesini ve bilgi paylaşımını sağlamak amacıyla uygulamalar tasarlamak, geliştirmek ve yönetmek.
- Kurumlararası veri değişimi için gerekli teknik koordinasyonu sağlamak.
- Görev alanına giren konularda standartları ve metodolojik gelişmeleri takip etmek, ulusal ve uluslararası proje çalışmalarını yürütmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Danışma Birimleri
Madde - 34: Danışma birimleri
Başkanlığın danışma birimleri şunlardır:
- Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı.
- Hukuk Müşavirliği.
- Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği.
Ayrıca, Kurumun görev alanına giren, özel önem ve öncelik taşıyan konularda Başkanlığa yardımcı olmak ve danışma kurulları, özel ihtisas komisyonları, inceleme-araştırma grupları, Veri Kalite Kontrol Kurulu ile Yayın ve Dağıtım Kurulu çalışmalarında yer almak üzere en fazla on istatistik müşaviri görevlendirilebilir.
İstatistik müşaviri kadrosuna yapılacak atamalarda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda öngörülen genel şartlar ile 23 üncü maddede sayılan yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak ve İngilizce, Fransızca, Almanca dillerinden birinde Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında en az (C) düzeyinde belge almış olmak ya da Başkanlıkta daire başkanı veya üstü kadrolarda en az iki yıl görev yapmış olmak şartları aranır.
Madde - 35: Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı
Strateji Geliştirme Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsediği temel ilkeler çerçevesinde, Kurumun orta ve uzun vadeli strateji ve politikalarını hazırlamak.
- Programı ve Yıllık İzleme Raporlarını ilgili ve sorumlu kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde hazırlamak.
- Program çerçevesinde Kuruma verilen görevlerin yerine getirilmesi için çalışma esaslarını tespit etmek, Kurumun ana hizmet politikasının ve planlarının bu esaslara uygun olarak hazırlanmasını koordine etmek.
- Başkanlığın görev alanına giren konularda performans ve kalite ölçütleri geliştirmek.
- Kurum bütçesini stratejik plana ve yıllık hedeflere göre hazırlamak, Kurum faaliyetlerinin bunlara uygunluğunu izlemek ve değerlendirmek.
- Başkanlığın yönetimi ile hizmetlerin geliştirilmesi ve performansla ilgili bilgi ve verileri toplamak, analiz etmek, yorumlamak ve yıllık faaliyet raporlarını hazırlamak.
- Üst yönetimin iç denetime yönelik işlevinin etkililiğini ve verimliliğini artırmak için gerekli hazırlıkları yapmak.
- Kurumda yapılacak yeni düzenlemeler ve ihdas edilecek birimler için düzenleyici etki analizi yapmak.
- Kurumun görev alanına giren konularda, hizmetleri etkileyecek dış faktörleri incelemek, kurum içi kapasite araştırması yapmak, hizmetlerin etkililiğini ve tatmin düzeyini analiz etmek ve genel araştırmalar yapmak.
- Konseyin sekretarya hizmetlerini yürütmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 36: Hukuk Müşavirliği
Hukuk Müşavirliğinin görevleri şunlardır:
- Başkan, Başkanlık birimleri ve bakanlıklar tarafından gönderilen kanun, tüzük ve yönetmelik tasarıları ile diğer hukuki konular hakkında görüş bildirmek.
- Başkanlığın menfaatlerini koruyucu, anlaşmazlıkları önleyici hukuki tedbirleri zamanında almak, anlaşma ve sözleşmelerin bu esaslara uygun olarak yapılmasına yardımcı olmak.
- 08.01.1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanun hükümlerine göre adli ve idari davalarda gerekli bilgileri hazırlamak, taraf olduğu idari davalarda Başkanlığı temsil etmek veya Başkanlıkça hizmet satın alma yoluyla temsil ettirilen davaları takip ve koordine etmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Madde - 37: Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğinin görevleri şunlardır:
- Basın ve halkla ilişkilerle ilgili faaliyetleri planlamak ve yürütülmesini sağlamak.
- 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununa göre yapılacak bilgi edinme başvurularını etkin süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere gerekli tedbirleri almak.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
ALTINCI BÖLÜM
Yardımcı Hizmet Birimleri
Madde - 38: Yardımcı hizmet birimleri
Başkanlığın yardımcı hizmet birimleri şunlardır:
- İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı.
- Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı.
Madde - 39: İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı
İnsan Kaynakları Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Başkanlığın insan gücü politikası ve planlaması konusunda çalışmalar yapmak ve tekliflerde bulunmak.
- Başkanlık personelinin atama, nakil, sicil, terfi, ücret, emeklilik ve benzeri özlük işlemlerini yürütmek.
- Başkanlığın eğitim planını hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek.
- Program kapsamındaki kurum ve kuruluşlara yönelik eğitim programları hazırlamak ve uygulamak.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
Eğitim program ve hizmetleri ile katılma şartları, süreleri, belgeleme usulleri ve diğer hususlar yönetmelikle tespit olunur.
Madde - 40: Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı
Destek Hizmetleri Daire Başkanlığının görevleri şunlardır:
- Başkanlığın ihtiyacı olan her türlü yapım, satın alma, kiralama, bakım ve onarım, arşiv, sağlık ve benzeri idari ve mali hizmetleri yürütmek.
- Taşınır ve taşınmaz mal kayıtlarını tutmak.
- Başkanlık sivil savunma ve seferberlik hizmetlerini planlamak ve yürütmek.
- Kuruma ait hizmet binalarının iç ve dış koruma hizmetini, 10.6.2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun hükümleri çerçevesinde yerine getirmek.
- Başkan tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak.
YEDİNCİ BÖLÜM
Kurul, Komisyon ve Gruplar
Madde - 41: Veri Kalite Kontrol Kurulu
Başkanlıkta, Başkanlığın merkez ve taşra teşkilatının istatistik çalışmaları ve Programda yer alan istatistiklerin üretimine yönelik alan çalışmaları ile diğer kayıtlardan başlayıp, verilerin yayımlanmasına kadar geçen tüm süreçleri bilimsellik ve uluslararası standartlara uygunluk açısından incelemek ve değerlendirmek ve gerektiğinde yerinde kalite kontrol çalışmaları yapmak üzere Veri Kalite Kontrol Kurulu oluşturulur.
Kurul, Başkanın görevlendireceği bir Başkan Yardımcısının başkanlığında, Yöntem Araştırmaları Daire Başkanı, ana hizmet birimlerinden en az iki daire başkanı ve en az bir istatistik müşavirinden oluşur. Kurulun çalışmalarına yardımcı olmak üzere Başkanlıkça geçici veya sürekli çalışma grupları oluşturulabilir. Bu gruplarda, kamu kurum ve kuruluşlarından personel görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilen personelin aylık, ek gösterge, ödenek, her türlü zam ve tazminatları ile diğer mali ve sosyal hak ve yardımları kendi kurumlarınca ödenir. Kurulun sekretarya hizmetleri, Yöntem Araştırmaları Daire Başkanlığı tarafından yürütülür.
Veri Kalite Kontrol Kurulunun oluşumu, çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.
Madde - 42: Yayın ve Dağıtım Kurulu
Program kapsamında üretilen istatistiklerin yayın ve dağıtım ilke, standart ve politikalarının belirlenmesi ve bunların uygunluğunun kontrol edilmesi amacıyla, Kurum bünyesinde Yayın ve Dağıtım Kurulu oluşturulur. Kurul, Başkanın görevlendireceği bir Başkan Yardımcısının başkanlığında, Yayın ve Bilgi Dağıtım Daire Başkanı, ana hizmet birimlerinden en az iki daire başkanı ve en az bir istatistik müşavirinden oluşur. Kurulun sekretarya hizmetleri Yayın ve Bilgi Dağıtım Daire Başkanlığı tarafından yürütülür.
Madde - 43: Danışma kurulları, özel ihtisas komisyonları ve inceleme-araştırma grupları
Sayım, araştırma ve proje çalışmalarında ihtiyaç duyulan konularda gerçek ve tüzel kişilerin uzmanlık, deneyim ve görüşlerinden yararlanmak, en son bilimsel teknik ve yöntemlerin uygulamaya aktarılmasını sağlamak amacıyla danışma kurulları oluşturulabilir.
Ayrıca, Kurumun hizmet birimlerinde gerektiğinde sürekli veya geçici özel ihtisas komisyonları ve inceleme- araştırma grupları kurulabilir.
Danışma kurullarında, özel ihtisas komisyonlarında ve inceleme-araştırma gruplarında görev alacaklardan uhdesinde kamu görevi bulunup da diğer kamu kurum ve kuruluşlarından görevlendirilenlere her toplantı günü için bin (1000), uhdesinde herhangi bir kamu görevi bulunmayanlara ise ikibin (2000) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktar üzerinden ve ayda ikiden fazla olmamak üzere toplantı ücreti ödenir.
Danışma kurullarında, özel ihtisas komisyonlarında ve inceleme-araştırma gruplarında görev alacak Başkanlık personeline herhangi bir ücret ödenmez.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Taşra Teşkilatı
Madde - 44: Taşra teşkilatı
Başkanlığın taşra teşkilatı ekli (II) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Taşra teşkilatı, bu Kanunla Kuruma verilen ulusal düzeydeki sayım ve araştırma faaliyetlerinde sorumluluk bölgesine ait verilerin derlenmesi, değerlendirilmesi, kalite kontrolü, analizi ve merkeze aktarımı ile bölgesel istatistiklerin alt yapısını oluşturmakla ve üretmekle görevlidir. Bölge Müdürleri bölgesel düzeydeki tüm istatistik faaliyetlerini yürütmek ve yerel birimlerle koordinasyonu sağlamaktan doğrudan Başkana karşı sorumludur.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Personel Rejimi
Madde - 45: Personel rejimi ve fazla çalışma
Başkanlıkta; Başkan, Başkan Yardımcısı, I. Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı, İstatistik Müşaviri, Hukuk Müşaviri, Bölge Müdürü, Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanı, Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcısı, İstatistikçi, Matematikçi, Mühendis ile dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olmak kaydıyla Programcı kadrolarına atananlar, kadroları karşılık gösterilmek suretiyle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın sözleşmeli çalıştırılabilir.
Bu suretle çalıştırılacakların sözleşme usul ve esasları ile ücret miktarı ve her çeşit ödemeleri Bakanlar Kurulunca tespit edilir.
Özel uzmanlık gerektiren hizmetlerde sözleşmeli olarak yabancı uzman çalıştırılabilir. Bu şekilde çalıştırılacak olan yabancı uzmanlara yapılacak ödemeler ile çalışma usul ve esasları Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.
Başkanlık merkez ve taşra teşkilatı kadrolarında çalışan (kadro karşılığı çalışan sözleşmeli personel dahil) memurlara 10.10.1984 tarihli ve 3056 sayılı Kanunun 31 inci maddesinde yer alan fazla çalışma ücreti aynı esas ve usullere göre ödenir.
Madde - 46: Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcılığı ve Uzmanlığına atanma
Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcılığına atanabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartlara ilave olarak;
- En az dört yıllık eğitim veren yüksek öğretim kurumlarının istatistik, matematik, fizik, sosyoloji, psikoloji bölümleri ile iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler, siyasal bilgiler, mühendislik, iletişim ve hukuk fakültelerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulunca kabul edilmiş yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak,
- Meslek ve yabancı dil konularında yapılacak yarışma ve yeterlik sınavlarında başarılı olmak,
- Sınavın yapıldığı yılın ocak ayının ilk gününde otuzbeş yaşını doldurmamış olmak,
Şarttır.
Birinci fıkraya göre uzman yardımcılığına atananlar, en az üç yıl fiilen çalışmak, olumlu sicil almak ve hazırladığı tez kabul edilmek kaydıyla, açılacak yeterlik sınavlarına girme hakkını kazanırlar. Yeterlik sınavlarında başarılı olanlar, İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerinden birinde Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavından en az (C) düzeyinde belge ibraz etmeleri halinde, "Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanı" kadrolarına atanırlar.
Tezi kabul edilmeyenlerle, yeterlik sınavlarında başarı gösteremeyenler veya dil belgesini ibraz edemeyenler, durumlarına uygun diğer kadrolara atanırlar. Uzman yardımcılığında geçirilen süre, askerlik hizmetinde veya ücretsiz izinde geçirilen süreler hariç, beş yılı aşamaz.
Uzman yardımcılarının seçilme, tez hazırlama, yeterlik sınavları, yurt içinde ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 78 ve 79 uncu maddelerinde yer alan hükümler çerçevesinde yurt dışında eğitime tabi tutulmaları ile diğer konulara ilişkin usul ve esaslar çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.
ONUNCU BÖLÜM
Görevlendirme ve Ödemeler
Madde - 47: Kamu kurum ve kuruluşlarından personelin görevlendirilmesi
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlardan memur ve diğer kamu görevlisi statüsünde olanlar, Resmi İstatistik Programı kapsamındaki görevler için, kurumlarının muvafakati alınmak ve aylık, ek gösterge, ödenek, her türlü zam ve tazminatlar ile diğer mali ve sosyal hak ve yardımları kendi kurumlarınca ödenmek kaydıyla geçici olarak Başkanlıkta görevlendirilebilir.
Madde - 48: Sayım komiteleri ve görevlendirme
Sayımların hazırlık, uygulama ve değerlendirme çalışmalarını yürütmek ve koordine etmek üzere, Başkanın veya görevlendireceği bir kişinin başkanlığında Merkez Sayım Komiteleri kurulur. Bu komitelere gerektiğinde, üniversiteler, ilgili bakanlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşları temsilcilerinin katılımı sağlanır.
Sayımlar, Başkanlığın belirleyeceği il ve ilçelerde ve tespit edeceği esaslar çerçevesinde mahallin en büyük mülki amirinin başkanlığında kurulacak Sayım Komitesi ve buna bağlı Sayım Bürosu tarafından yapılır. Mahalli komite ve büroların çalışmalarından, bunlara her türlü araç, gereç ve eleman sağlanmasından o yerin en büyük mülki idare amiri sorumludur. Sayımlarda kamu kurum ve kuruluşlarının taşra teşkilatı personeli de mahallin en büyük mülki amiri tarafından görevlendirilebilir.
Madde - 49: Ödemeler
Sayım, araştırma ve veri kalite kontrolü ile inceleme ve denetleme işlerinde kurum içinden veya dışından bu Kanun gereğince geçici görevle görevlendirilecek olan kişilere başka yerde görevlendirildikleri süre için verilecek gündelikler, 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri uyarınca belirlenecek gündeliklerin birbuçuk katı olarak uygulanır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (C) fıkrasına göre sözleşmeli olarak çalıştırılacak geçici personele ödenecek ücretler, Kurum dışından görevlendirileceklere verilecek zaruri gider karşılıkları ve her çeşit ödenekler ile anket formu başına verilecek ödenekler ve bunların usul ve esasları Bakanlar Kurulu kararı ile tespit edilir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (C) fıkrasına göre sözleşmeli olarak çalıştırılacak geçici personele, bu Kanunun 45 inci maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında verilecek fazla çalışma ücreti, 15-11 inci dereceden aylık alanlar için tespit edilen tutar kadar ödenir.
Bu Kanun gereğince geçici görevle görevlendirilenlere verilecek yol ve konaklama giderleri ile sürekli görevle görevlendirilenlerin harcırahları da 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri uyarınca ödenir.
Sayım, araştırma, inceleme, denetleme ve veri kalite kontrolü için alanda görevlendirilenler, mahalli idarelerce işletilen toplu taşım araçlarından geçici görev süresince ücretsiz ve kamu kurum ve kuruluşlarının konaklama ve sosyal tesis imkanlarından, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının personeline uygulanan şartlarla aynen yararlandırılır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Sorumluluk, Yetkiler ve Ceza Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Sorumluluk ve Yetkiler
Madde - 50: Yöneticilerin sorumlulukları
Başkanlığın her kademedeki yöneticileri, görevlerini mevzuata, stratejik plan ve programlara, performans ölçütlerine ve hizmet kalite standartlarına uygun olarak yürütmekten üst kademelere karşı sorumludur.
Madde - 51: Uluslararası işbirliği
Başkanlık, istatistiki bilgilerin en gelişmiş yöntemlerle elde edilmesi, veri ve yayın değişimi, eğitim, ortak proje geliştirme ve uygulama konularında diğer ülkelerin benzer kuruluşları, uluslararası ve uluslarüstü kuruluşların ilgili birimleri ile genel hükümler çerçevesinde ilişkiler kurabilir ve işbirliği yapabilir.
Madde - 52: Yetki devri
Başkanlıkta her kademedeki yöneticiler, sınırlarını açıkça belirtmek ve yazılı olmak şartıyla yetkilerinden bir kısmını astlarına devredebilir. Yetki devri, uygun araçlarla ilgililere duyurulur.
İKİNCİ BÖLÜM
Ceza Hükümleri
Madde - 53: Ceza hükümleri
Bu Kanunun 13 üncü maddesinde yazılı yasaklara aykırı hareket eden kamu görevlileri, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 258 inci maddesine göre cezalandırılır.
Bu Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası ve 14 üncü maddesinde belirtilen yükümlülüklere uymayan gerçek kişilerle özel hukuk tüzel kişilerinin organ ve temsilcilerine adli para cezası verilir.
Madde - 54: İdari para cezaları
Sayımlarda geçerli mazereti olmadan verilen görevleri yapmaktan kaçınanlara beşyüz Yeni Türk Lirası idari para cezası uygulanır. Görevlendirilenleri geçerli mazereti olmaksızın eğitim ve toplantılara göndermeyen veya görev yapmasına izin vermeyen kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticileri ve sorumlularına, izin vermedikleri her kişi için beşyüz Yeni Türk Lirası idari para cezası uygulanır ve bu durum ilgililerin kurumlarına bildirilir. Ayrıca, görevlendirilmek üzere yetiştirme kurslarına katılan kimselerden, görevlerini geçerli mazereti olmaksızın yapmaktan kaçındıkları takdirde, yetiştirilmeleri için yapılan giderler genel hükümler çerçevesinde tahsil edilir.
Başkanlık veya kurum ve kuruluşlar tarafından Program kapsamında istenen bilgileri, geçerli bir mazereti olmaksızın belirlenen şekil ve sürede vermeyen veya eksik veya hatalı verenler, bir kereye mahsus olmak üzere uyarılarak yedi gün içerisinde bilgileri vermeleri veya eksik ve hataları gidermeleri istenir. Bu uyarıya rağmen, bilgileri hiç vermeyen veya talep edildiği halde eksikleri gidermeyen ve hataları düzeltmeyen gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerinin organ ve temsilcileri hakkında, fiilin;
- Hanehalkı veya bireylerle yapılan araştırmalarda işlenmesi durumunda beşyüz Yeni Türk Lirası,
- (a) bendi dışında kalan istatistiki birimlerle yapılan araştırmalarda işlenmesi durumunda bin Yeni Türk Lirası,
- Sayımlarda işlenmesi durumunda ikibin Yeni Türk Lirası,
İdari para cezası uygulanır.
İdari para cezası ve diğer cezaların uygulanması, istatistiki birimin bilgi verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
7201 sayılı Tebligat Kanununda belirtilen usullerden biri ile yapılan tebligatlar veya araştırmada görev alan personel tarafından bilgi ile ilgili dokümanların istatistiki birim yetkilisine verildiği veya bilginin istenmesi amacıyla istatistiki birimin ziyaret edildiğine ilişkin Başkanlıkça belirlenen usullere uygun olarak tanzim edilmiş tutanaklar, istatistiki birimlerden bilgi istendiğinin tevsikinde yeterli olup, ispat için başka belge aranmaz.
Bu madde hükümleri, sözleşme ile üçüncü kişilere yaptırılan araştırmalar için de uygulanır.
İdari para cezalarına ilişkin karar, sayım için mahalli komiteler kurulması durumunda, komitelerin başkanı tarafından; Programda belirtilmek şartıyla sayımların başka kurum ve kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmesi durumunda bu kurum ve kuruluşların en üst yöneticileri tarafından; diğer durumlarda ise Başkanlığın merkez veya taşra teşkilatının en üst amirleri tarafından verilir.
BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Madde - 55: Döner Sermaye İşletmesi
Kurum bünyesinde, yerli ve yabancı kurum, kuruluş ve kişilere, bu Kanunda öngörülen hizmetlere ait yayın, bilgi, belge satışı ile bilgi işlem, dizgi, baskı, teknik danışmanlık, eğitim, proje ve araştırma hizmetlerini yerine getirmek üzere Döner Sermaye İşletmesi kurulmuştur.
Döner Sermaye İşletmesi için genel bütçeden beşyüz bin Yeni Türk Lirası sermaye tahsis olunmuştur. Bu miktar Bakanlar Kurulu kararıyla beş katına kadar artırılabilir. Bu suretle artırılan sermaye elde edilen karla karşılanır.
Döner sermaye; Kurum bütçesine bu amaçla konulan ödenekler, Hazinece verilecek ayni yardımlar, döner sermaye faaliyetlerinden elde edilecek kar ile bağış ve yardımlardan meydana gelir. Elde edilen net kar, ödenmiş sermaye, tahsis edilen sermaye miktarına ulaşıncaya kadar sermayeye ilave olunur. Her yıl sonunda kullanılmayan gelir, ertesi yıllarda kanun hükümleri çerçevesinde yönetim kurulunun uygun göreceği mal ve hizmet alımlarında kullanılır. Bağış ve yardımlar, bu maddede yazılı limite bağlı kalmaksızın mevcut sermayeye eklenir.
Döner sermaye faaliyetlerinin gerektirdiği giderler ile kiralama, satın alma, araç, gereç, araştırma, eğitim, tanıtım giderleri ile faaliyet alanına giren hizmetlerde çalıştırılacak personele bu Kanunun 49 uncu maddesi kapsamındaki harcırahları döner sermayeden karşılanır. Ayrıca, Kurumun dışardan aldığı hizmetlere karşılık yapılacak diğer ödemeler ve Döner Sermaye İşletmesinin faaliyetlerinde hizmet veren birimlerin her türlü ihtiyaçları da döner sermayeden karşılanabilir. Bu maddede sayılanlar dışında döner sermayeden herhangi bir harcama yapılamaz.
Döner Sermaye İşletmesi; Kurumun hizmetlerine öncelik vermek ve aksatmamak kaydıyla, diğer kamu kurum ve kuruluşlarından, yerli veya yabancı gerçek ve tüzel kişilerden sipariş almaya, vermeye, her türlü teknik işlemlere girişmeye ve gerektiğinde müştereken iş yapmaya yetkilidir.
Döner Sermaye İşletmesinin faaliyet alanları, çalışma usul ve esasları, giderleri, işletilmesi, hesap usulleri ile alım satım işlemlerine ilişkin hususlar Maliye Bakanlığından alınacak görüş üzerine çıkarılacak yönetmelikle tespit edilir.
Madde - 56: Atama
Başkanlıkta, Birinci Hukuk Müşaviri hariç olmak üzere tüm atamalar Başkan tarafından yapılır.
Başkanlıkta; Daire Başkanı ve Bölge Müdürü kadrolarına yapılacak atamalarda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda öngörülen genel şartlara ilave olarak bu Kanunun 23 üncü maddesinde sayılan yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak şartları aranır.
Ayrıca, ana hizmet birimi Daire Başkanlıkları, Strateji Geliştirme Daire Başkanı ve Bölge Müdürü kadrolarına atanmak için İngilizce, Fransızca, Almanca dillerinden birinde Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında en az (C) düzeyinde belge almış olmak şarttır.
Başkanlığın merkez ve taşra teşkilatlarında görevlendirilecek personelin yer değiştirme suretiyle atanmaları ile yükselme usul ve esasları yönetmeliklerle düzenlenir.
Madde - 57: Değiştirilen hükümler
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun;
- 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendine, "Dış Ticaret Uzman Yardımcıları" ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcıları," ibaresi; "Dış Ticaret Uzmanlığına," ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanlığına," ibaresi,
- 59 uncu maddesinin birinci fıkrasına "Başbakanlık Basın Müşavirliğine," ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye İstatistik Kurumu Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğine," ibaresi,
- "Zam ve tazminatlar" başlıklı 152 nci maddesinin "II-Tazminatlar" kısmının "A-Özel Hizmet Tazminatı" bölümünün (h) bendine "Dış Ticaret Uzmanları," ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanları," ibaresi,
- I sayılı Ek Gösterge Cetvelinin "I- Genel İdare Hizmetleri Sınıfı" başlığını taşıyan bölümünün (d) bendinde geçen "DİE Başkanı" ibaresi aynı bölümün (c) bendine "Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı" olarak ve II sayılı Cetvelin "2-Yargı Kuruluşları, Bağlı ve İlgili Kuruluşlar ile Yüksek Öğretim Kuruluşlarında" başlığını taşıyan bölümünde yer alan "Devlet İstatistik Enstitüsü Başkan Yardımcısı" ibaresi I sayılı Cetvelin (e) bendine "Türkiye İstatistik Kurumu Başkan Yardımcıları" olarak; I sayılı Ek Gösterge Cetvelinin "I-Genel İdare Hizmetleri Sınıfı" başlığını taşıyan bölümünün (g) bendine "Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanları" ibaresi; II sayılı Cetvelin "2-Yargı Kuruluşları, Bağlı ve İlgili Kuruluşlar ile Yüksek Öğretim Kuruluşlarında" başlığını taşıyan bölümünde yer alan "Hazine Müsteşarlığı ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Daire Başkanı (Ana ve Yardımcı Hizmet Birimi)" ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye İstatistik Kurumu Daire Başkanı" ibaresi; "Serbest Bölge Müdürü" ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye İstatistik Kurumu Bölge Müdürü" ibaresi, II sayılı Cetvelin "5-Yargı Kuruluşları, Bağlı ve İlgili Kuruluşlar ile Yüksek Öğretim Kuruluşlarında" başlığını taşıyan bölümüne "İl Müdürü" ibaresinden sonra gelmek üzere "Türkiye İstatistik Kurumunda Müdür" ibaresi, "Hukuk Müşaviri" ibaresinden sonra gelmek üzere "İstatistik Müşaviri," ibaresi,
Eklenmiştir.
23.04.1981 tarihli ve 2451 sayılı Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulüne İlişkin Kanunun eki 2 sayılı Cetvelde yer alan "Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanı" ibaresi çıkarılmış, aynı Kanunun 1 sayılı Cetveline "Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı" olarak eklenmiştir.
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki I sayılı Cetvelde yer alan "Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı" ibaresi, "Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı" olarak değiştirilmiştir.
Madde - 58: Yürürlükten kaldırılan ve uygulanmayacak hükümler
13.06.1962 tarihli ve 53 sayılı Devlet İstatistik Enstitüsünün Görev; Yetki ve Kuruluşu Hakkında Kanun; 8.6.1984 tarihli ve 219 sayılı Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname; 27.11.1989 tarihli ve 357 sayılı Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında 219 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname; 5.2.1990 tarihli ve 403 sayılı Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında 219 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci Maddesinin (d) Fıkrasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname; 14.4.1989 tarihli ve 367 sayılı Bakanlıklarda ve Bağlı Kuruluşlarda Avrupa Topluluğuyla İlgili Birimler Kurulması ve 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 12 nci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
23.02.1995 tarihli ve 547 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 1 inci maddesinde yer alan "Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı" ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.
Diğer kanunların istatistik amaçlı veri toplama, derleme, düzenleme ve dağıtımıyla ilgili bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz. Resmi istatistik alanına ilişkin mevzuatta yapılacak değişiklik ve ilaveler, ancak bu Kanuna ek olarak çıkarılacak kanunlarda yer alır.
Geçici Madde - 1:
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, merkez ve taşra teşkilatlarına ait taşınırlar, araç, gereç, malzeme, demirbaş, taşıtlar ve her türlü hak ve yükümlülükler ile personel hiçbir işleme gerek kalmaksızın Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına devredilmiş sayılır. Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının kullanımında bulunan veya mülkiyeti Hazineye ait olup da Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığına tahsisli gayrimenkuller hiçbir işleme gerek kalmaksızın Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına tahsis edilmiş sayılır.
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığının, 2005 Mali Yılı harcamaları, 2005 Mali Yılı Bütçe Kanununun 15 inci maddesinin (a) fıkrasının (8) numaralı bendine istinaden gerekli işlem ve düzenlemeler yapılıncaya kadar Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının 2005 yılı bütçesinde yer alan ödeneklerden karşılanır.
219 sayılı Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 1 inci maddesi ile kurulan Döner Sermaye İşletmesine ait taşınır ve taşınmaz mallar, araç, gereç, malzeme, demirbaş, taşıtlar ve her türlü hak ve yükümlülükler ile burada çalışan personel hiçbir işleme gerek kalmaksızın Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı Döner Sermaye İşletmesine devredilmiş sayılır.
Geçici Madde - 2:
Başkanlığın teşkilat ve kuruluşu, bu Kanun esaslarına göre yeniden düzenleninceye kadar bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte uygulanmakta olan mevcut kadroların kullanımına devam olunur.
Bu Kanuna göre yeniden düzenleme ve atamalar yapılıncaya kadar Başkanlığın değişen veya yeniden kurulan birimlere verilen görevleri, daha önce bu görevleri yapmakta olan birimler tarafından yapılmaya devam edilir. Başkanlık, teşkilatını ve kadrolarını en geç altı ay içinde bu Kanuna uygun hale getirir. Bu çerçevede kadro değişiklikleri 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 9 uncu maddesinin son fıkrası hükmü uygulanmaksızın anılan Kanun Hükmünde Kararnamenin hükümlerine göre yapılır.
Geçici Madde - 3:
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığına ait kadrolar iptal edilerek 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki cetvellerden çıkarılır ve ekli (1) sayılı listede belirtilen kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvele Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı bölümü olarak eklenir.
24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanunun 25 inci maddesi uyarınca Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığına tahsis edilmiş kadrolarda görev yapan personel kadroları ile birlikte Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına devredilir.
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığında sürekli işçi kadrolarında görev yapanlar kadroları ile birlikte Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına devredilir.
Geçici Madde - 4:
Bu Kanunda yapılan yeni düzenleme ile kadro ve görev unvanları değişmeyenlerden bu Kanunda öngörülen şartları taşıyanlar, başka bir işleme gerek kalmaksızın yeni kadrolarına atanmış sayılır.
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığında; Bölge Müdür Yardımcısı kadrosunda bulunanların görevleri bu Kanunun yayımı tarihinde sona erer ve bunlar ekli (1) sayılı listede ihdas edilen Araştırmacı kadrolarına atanmış sayılırlar. Her hangi bir sebeple boşalması halinde Araştırmacı (taşra teşkilatı), Şube Müdürü (merkez teşkilatı) ve Şef kadroları hiçbir işleme gerek kalmaksızın iptal edilmiş sayılır.
Bu Kanuna göre kadro ve görev unvanları değişen yahut kaldırılan veya bu Kanunda öngörülen şartları taşımayan personel, en geç altı ay içinde derece ve kademelerine uygun kadrolara atanır ve atama işlemi yapılıncaya kadar Kurumca ihtiyaç duyulan işlerde görevlendirilirler. Bunlar, yeni bir kadroya atanıncaya kadar, eski kadrolarına ait aylık, ek gösterge ve her türlü zam ve tazminatlar ile diğer mali haklarını bu süre içerisinde kamu görevlilerine yapılacak artış oran ve/veya miktarları uygulanmak suretiyle almaya devam ederler.
Söz konusu personelin, atandıkları yeni kadroların aylık, ek gösterge, her türlü zam ve tazminatları ile diğer mali hakları (fazla çalışma ücreti hariç) toplamının net tutarının, eski kadrolarına bağlı olarak en son ayda aldıkları aylık, ek gösterge, her türlü zam ve tazminatlar ile diğer mali hakları (fazla çalışma ücreti hariç) toplamının net tutarından az olması halinde, aradaki fark giderilinceye kadar atandıkları kadrolarda kaldıkları sürece herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın tazminat olarak ödenir. Kadro karşılığı sözleşmeli statüde çalışanların sözleşmeleri, sözleşme süresi sonuna kadar devam eder.
Geçici Madde - 5:
Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Genel İdare Hizmetleri ve Teknik Hizmetler Sınıfına dahil "DİE Uzmanı" unvanını almış olanlar "Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanı" unvanını, "DİE Uzman Yardımcısı" olarak atanmış bulunanlar "Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcısı" unvanını bu Kanunun yayımlandığı tarihte başka bir işleme gerek kalmaksızın almış sayılırlar. DİE Uzman Yardımcısı unvan ve kadrosunda geçirilen süreler, Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcısı unvan ve kadrolarında geçmiş sayılır.
Ayrıca, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Başkanlıkta "Avrupa Birliği Uzmanı" unvanını almış olanlar "Türkiye İstatistik Kurumu Uzmanı" unvanını ve kadrosunu, "Avrupa Birliği Uzman Yardımcısı" unvanını almış olanlar ise "Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcısı" unvanını ve kadrosunu başka bir işleme gerek kalmaksızın almış sayılırlar. Avrupa Birliği Uzman Yardımcısı unvan ve kadrosunda geçirilen süreler, Türkiye İstatistik Kurumu Uzman Yardımcısı unvan ve kadrolarında geçmiş sayılır.
Geçici Madde - 6:
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Başkanlıkta, Enstitü Başkan Yardımcısı kadrosunda görev yapmakta olanlar, TÜİK Başkan Yardımcısı kadrosuna, DİE Bölge Müdürü kadrosunda görev yapmakta olanlar, TÜİK Bölge Müdürü kadrosuna hiçbir işleme gerek kalmaksızın atanmış sayılır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Enstitü hizmet birimlerine ait Daire Başkanı kadrosunda görev yapmakta olanların yeniden Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı hizmet birimlerine ait Daire Başkanı kadrosuna atanmaları durumunda, bu Kanunda öngörülen şartlar aranmaz.
Geçici Madde - 7:
Bu Kanunun yürürlüğe girmesiyle Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanının görevi sona erer. Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı kadro ve görevine, bu Kanunda yer alan şartları taşıyanlar arasından, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içerisinde beş yıl süre için yeni atama yapılır. Atama yapılıncaya kadar, mevcut DİE Başkanı görevine devam eder.
Geçici Madde - 8:
Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler Başkanlıkça en geç altı ay içerisinde hazırlanarak yürürlüğe konulur. Bu yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.
Diğer mevzuatta Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığına yapılmış olan atıflar, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına, 53 sayılı Devlet İstatistik Enstitüsünün Görev; Yetki ve Kuruluşu Hakkında Kanun ile 219 sayılı Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye yapılmış olan atıflar, bu Kanuna aykırı hükümleri hariç, bu Kanuna yapılmış sayılır.
Geçici Madde - 9:
2005 Yılı için geçerli olmak ve toplam 200 adedi geçmemek üzere, 5277 sayılı 2005 Mali Yılı Bütçe Kanununun 25 inci maddesinin (a) fıkrasındaki (48 000 adet) sınırlamasına tabi olmaksızın, bu Kanunla 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen Türkiye İstatistik Kurumu kadrolarından boş bulunan 200 TÜİK Uzman Yardımcısı kadrosuna KPSS (A) Grubu sınav sonuçlarına ve Başkanlıkça belirlenecek puan grubuna göre 70 ve üstü ile yabancı dilden 50 ve üstü puan alanlardan ilan edilen kadronun başarı sırasına göre dört katına kadarının çağrılması ile yapılacak sınavda başarı gösterenlerin taşra teşkilatı kadrolarına atamaları Başkanlıkça yapılır.
Geçici Madde - 10:
07.12.2004 tarihli ve 5272 sayılı Belediye Kanununun 12 nci maddesinin üçüncü fıkrasında öngörülen yerleşim yerlerinin nüfus tespiti işlemleri ile geçici 4 üncü maddesinde yer alan süre sınırı, Başkanlık ile İçişleri Bakanlığının müştereken yürüteceği ikametgaha dayalı nüfus kayıt sisteminin kurulmasına kadar ertelenir. Ancak, aynı Kanunun 8 inci maddesi hükümleri doğrultusunda işlem yapılması halinde 2000 Genel Nüfus Sayımı sonuçları esas alınır.
Madde - 59: Yürürlük
Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde - 60: Yürütme
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.