Belgenin tamam� i�in program� sat�n alman�z gerekmektedir.

+90 (555) 801 30 49

+90 (242) 248 23 55

+90 (212) 654 88 15

+90 (312) 231 81 36

+90 (242) 248 23 32

	5442 �l �daresi Kanunu		18.06.1949 7236
	Kabul Tarihi	10.06.1949

5442
�l �daresi Kanunu

�K�NC� B�L�M
�l �daresi

II - Valilerin hukuki durumlar�, g�rev ve yetkileri

Madde 0011:

A) Vali, il s�n�rlar� i�inde bulunan genel ve �zel b�t�n kolluk kuvvet ve te�kilat�n�n amiridir. Su� i�lenmesini �nlemek, kamu d�zen ve g�venini korumak i�in gereken tedbirleri al�r. Bu maksatla Devletin genel ve �zel kolluk kuvvetlerini istihdam eder, bu te�kilat amir ve memurlar� vali taraf�ndan verilen emirleri derhal yerine getirmekle y�k�ml�d�r.

B) Memleketin s�n�r ve k�y� emniyetini ve s�n�r ve k�y� emniyetiyle ilgili b�t�n i�leri, y�r�rl�kte bulunan h�k�mlere g�re sa�lar ve y�r�t�r.

C) �l s�n�rlar� i�inde huzur ve g�venli�in, ki�i dokunulmazl��n�n, tasarrufa m�teaallik emniyetin, kamu esenli�inin sa�lanmas� ve �nleyici kolluk yetkisi valinin �dev ve g�revlerindendir. (C�mle 31.07.2018 tarih ve 30495 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan 7145 Say�l� Kanunun 1. Maddesi ile Eklenmi�tir) Bunlar� sa�lamak i�in vali gereken karar ve tedbirleri al�r.

(Paragraf 31.07.2018 tarih ve 30495 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan 7145 Say�l� Kanunun 1. Maddesi ile f�kraya birinci paragraf�ndan sonra gelmek �zere Eklenmi�tir) Vali, kamu d�zeni veya g�venli�inin ola�an hayat� durduracak veya kesintiye u�ratacak �ekilde bozuldu�u ya da bozulaca��na ili�kin ciddi belirtilerin bulundu�u h�llerde on be� g�n� ge�memek �zere ildeki belirli yerlere giri�i ve ��k�� kamu d�zeni ya da kamu g�venli�ini bozabilece�i ��phesi bulunan ki�iler i�in s�n�rlayabilir; belli yerlerde veya saatlerde ki�ilerin dola�malar�n�, toplanmalar�n�, ara�lar�n seyirlerini d�zenleyebilir veya k�s�tlayabilir ve ruhsatl� da olsa her �e�it silah ve merminin ta��nmas� ve naklini yasaklayabilir.

(C�mle 31.07.2018 tarih ve 30495 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan 7145 Say�l� Kanun ile Y�r�rl�kten Kald�r�lm��t�r.) Bu f�kra kapsam�nda ⁽⁷⁾ al�nan ve ilan olunan karar ve tedbirlere uym�yanlar hakk�nda 66 nc� madde h�km� uygulan�r.

�) Jandarma, polis, g�mr�k muhafaza ve di�er �zel kolluk kuvvetlerinin b�t�n ast ve �stlerinin il i�ine munhas�r olmak �zere ge�ici veya s�rekli olarak vali taraf�ndan yerleri de�i�tirilebilir ve bundan hemen ��i�leri, G�mr�k ve Tekel Bakanl�klar�na bilgi verir.

D) (29.08.1996 tarih ve 4178 say�l� Kanunun 1 inci maddesiyle de�i�en �ekli.) Valiler, ilde ��kabilecek veya ��kan olaylar�n, emrindeki kuvvetlerle �nlenmesini m�mk�n g�rmedikleri veya �nleyemedikleri; ald�klar� tedbirlerin bu kuvvetlerle uygulanmas�n� m�mk�n g�rmedikleri veya uygulayamad�klar� takdirde, di�er illerin kolluk kuvvetleriyle bu i� i�in tahsis edilen di�er kuvvetlerden yararlanmak amac�yla, ��i�leri Bakanl��ndan ve gerekirse ~~Jandarma Genel Komutanl��n�n veya~~ ⁽⁶⁾ Kara Kuvvetleri Komutanl��n�n s�n�r birlikleri dahil olmak �zere en yak�n kara, deniz ve hava birlik komutanl��ndan m�mk�n olan en h�zl� vas�talar ile m�racaat ederek yard�m isterler. Bu durumlarda ihtiya� duyulan kuvvetlerin ��i�leri Bakanl��ndan veya askeri birliklerden veya her iki makamdan talep edilmesi hususu, yard�m talebinde bulunan vali taraf�ndan takdir edilir. Valinin yapt�� yard�m istemi geciktirilmeksizin yerine getirilir. Acil durumlarda bu istek sonradan yaz�l� �ekle d�n��t�r�lmek kayd�yla s�zl� olarak yap�labilir.

Vali taraf�ndan askeri birliklerden yard�m istenmesi halinde; muhtemel olaylar i�in istenen askeri kuvvet, valinin g�r�� al�narak olaylara h�zla el koymaya uygun yerde, cereyan eden olaylar i�in ise olay yerinde haz�r bulundurulur. Olaylar�n niteli�ine g�re istenen askeri kuvvetin �ap�, vali ile koordine edilerek askeri birli�in komutan� taraf�ndan, g�revde kal�� s�resi, askeri birli�in komutan� ile koordine edilerek vali taraf�ndan belirlenir. ⁽⁴⁾ Askeri kuvvetin m�stakilen g�revlendirilmesi durumunda; verilen g�rev askeri kuvvet taraf�ndan kendi komutan�n�n sorumlulu�u alt�nda ve onun emir ve talimatlar�na g�re T�rk Silahl� Kuvvetleri �� Hizmet Kanununda belirtilen yetkiler ile kolluk kuvvetlerinin genel g�venli�i sa�lamada sahip oldu�u yetkiler kullan�larak yerine getirilir.G�venlik kuvvetleri ile yard�ma gelen askeri kuvvet aras�nda i�birli�i ve koordinasyon, yard�ma gelen askeri birli�in komutan�n�n da g�r�� al�narak vali taraf�ndan tespit edilir. Ancak, bu askeri birli�in belirli g�revleri jandarma ya da polis ile birlikte yapmas� halinde komuta, sevk ve idare askeri birliklerin en k�demli komutan� taraf�ndan �stlenilir. Birden fazla ili i�ine alan olaylarda ilgili valilerin iste�i �zerine ayn� veya farkl� askeri birlik komutanlar�ndan kuvvet tahsis edilmesi durumunda iller veya kuvvetler aras�nda i�birli�i, koordinasyon, kuvvet kayd�rmas�, emir komuta ili�kileri ve gerekli g�r�len di�er hususlar yukar�da belirtilen h�k�mler �er�evesinde Bakanlar Kurulu ⁽⁵⁾ taraf�ndan belirlenecek esaslara g�re y�r�t�l�r. Bu esaslar�n uygulanmas�nda, i�birli�i ve koordinasyon sa�lamak amac�yla gerekli g�r�len hallerde ��i�leri Bakan� ilgili valilerden birini ge�ici olarak g�revlendirir. Olaylar�n s�n�r illerinde veya bu illere m�cavir b�lgelerde cereyan etmesi ve eylemcilerin eylemlerini m�teakip kom�u �lke topraklar�na s��nd�klar�n�n tespit edilmesi durumunda valinin talebi �zerine ilgili komutan eylemcileri ele ge�irmek veya tesirsiz hale getirmek maksad� ile, her defas�nda Genelkurmay Ba�kanl�� kanal� ile H�k�metin m�saadesi taht�nda, ihtiyaca g�re kara, hava, deniz kuvvetleri ve Jandarma Genel Komutanl�� unsurlar� ile kom�u �lkelerin mutabakat� al�nmak suretiyle mahdut hedefli s�n�r �tesi harekat planlay�p icra edebilir. (9.C�mle 31.07.2013 tarih ve 28724 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan Kanun ile De�i�mi�tir.) Bu f�kra uyar�nca g�revlendirilen T�rk Silahl� Kuvvetleri birliklerinin, bu f�kra kapsam�ndaki faaliyetleri, askerlik hizmet ve g�revlerinden say�l�r. Yukar�da belirtilen hususlar nedeniyle do�an acil ve zaruri ihtiya�lar� kar��lamak amac�yla yap�lacak harcamalar Bakanlar Kurulunca uygun g�r�lecek fonlardan yap�lacak aktarmalar ve ��i�leri Bakanl�� b�t�esine konulan �denekten yap�l�r. (2) Bu madde uyar�nca kurulu� ve ki�ilerden sa�lanan ve sat�n al�nan malzeme, ara� ve gere�lerin sat�n alma, kira ve kullan�m bedelleri ile i��i �cretleri ve benzeri giderler i�in �deme emri beklenmez. ��i�leri Bakan� veya valinin onay� yeterli say�l�r. (3) �demeler usul ve esaslar� Maliye Bakanl��n�n g�r�� al�narak ��i�leri Bakanl��nca y�r�rl��e konulacak bir y�netmelikle d�zenlenir.

E) Devlete, �zel idareye, belediye ve k�ylere ait olan veya bunlara ba�l� bulunan veya bunlar�n g�zetim ve denetimi alt�nda i� g�ren daire ve m�esseselerle di�er b�t�n ger�ek ve t�zelki�iler taraf�ndan i�letilen mali, ticari, s�nai ve iktisadi m�esseseler, i�letmeler, ambarlar, depolar ve sair uzman, fen adam�, teknisyen, i��i gibi personel bulunduran yerler Devlet ve memleket emniyet ve asayi�i ve i� hayat�n�n d�zenlenmesi bak�m�ndan valinin g�zetim ve denetimi alt�ndad�rlar.

Buralarda bulunan ve �al��anlar�n kimlik ve nitelikleri hakk�nda valiler bu yerlerden bilgi istiyebilirler. �stenilen bilgiler hemen verilir.

F) Valiler, halk�n askerlik muameleleri hakk�ndaki m�racaat ve �ikayetlerini kabul ederler. Askerlik �ubelerine ve dairelerine yazarlar Cevab� kafi g�rmedikleri takdirde askerlik �ubelerinin ba�l� bulundu�u b�lge, t�men veya korkomutanl�klar�na ve Milli Savunma Bakanl��na m�racaat ederler. Bu makamlar taraf�ndan laz�mgelen soru�turma yap�larak kanuni gere�i ifa edilir ve sonucundan valilere bilgi verilir.

G) (F�kra 04.04.2015 tarih ve 29316 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan 6638 Say�l� Kanun ile Eklenmi�tir) Vali, l�zumu h�linde, kolluk amir ve memurlar�na su� faillerinin bulunmas� i�in gereken emirleri verebilir. Kolluk bu emirleri, mevzuatta belirlenen usule uygun olarak yerine getirir.

H) (F�kra 04.04.2015 tarih ve 29316 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan 6638 Say�l� Kanun ile Eklenmi�tir) Vali, kamu d�zenini ve g�venli�ini veya ki�ilerin can ve mal emniyetini sa�lamak amac�yla ald�� tedbir ve kararlar�n uygulanmas� i�in adli kurulu�lar ile (D) f�kras� h�km� sakl� kalmak kayd�yla asker� kurulu�lar d��nda, mahall� idareler d�hil b�t�n kamu kurum ve kurulu�lar�n�n itfaiye, ambulans, �ekici, i� makinesi ve tedbirlerin zorunlu k�ld�� di�er ara� ve gere�lerinden yararlanabilir, personeline g�rev verebilir. Kamu kurum ve kurulu�lar�, valinin bu konudaki emir ve talimatlar�n� yerine getirmek zorundad�r. Aksi takdirde vali, emir ve talimatlar�n� kolluk arac�l��yla uygular. Bu f�kradaki y�k�ml�l�klerin yerine getirilmemesi veya geciktirilmesi sebebiyle olu�an kamu zarar� ile ger�ek ve t�zel ki�ilerin Devlet taraf�ndan kar��lanan zararlar� ilgili idarece genel h�k�mlere g�re sorumlu kamu g�revlilerinden tazmin edilir.

(Paragraf 01.09.2016 tarih ve 29818 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan 674 Say�l� Khk ile [6758 Say�l� Kanun ile Aynen Kabul] Eklenmi�tir) Vali; kamu d�zeni ve g�venli�i ile ki�ilerin can ve mal emniyetinin korunmas�, su� i�lenmesinin �nlenmesi, trafik g�venli�i ve kontrol�n�n sa�lanmas� amac�yla meydan, karayollar�, cadde, sokak ve park gibi kamuya a��k alanlarda kurulacak sistemlerin yerlerinin tespiti, kurulumu ve altyap� faaliyetlerini koordine eder. Bu sistemlerin altyap�, kurulumu ve i�letilmesi ile ilgili olarak il �zel idaresi, belediye, k�y ve di�er kamu t�zelki�ilikleri valili�in talebini yedi g�n i�inde sonu�land�r�r. Bu s�re i�erisinde ilgili kurumlarca sonu�land�r�lmayan i� ve i�lemler vali taraf�ndan resen tamamlatt�r�l�r.

I) (F�kra 04.04.2015 tarih ve 29316 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan 6638 Say�l� Kanun ile Eklenmi�tir) (H) f�kras� ile valiye verilmi� olan yetkiler, il�ede kaymakam taraf�ndan da kullan�labilir.

J) (F�kra 14.07.2016 tarih ve 29770 say�l� Resmi Gazetede yay�mlanan 6722 Say�l� Kanun ile Eklenmi�tir) Genel kolluk kuvvetlerinin imk�n ve kabiliyetlerini a�an durumlarda ter�rle m�cadele i�in gerekli olmas� veya ter�r eylemlerinin kamu d�zenini ciddi �ekilde bozmas� h�linde, ��i�leri Bakanl��n�n teklifi �zerine Bakanlar Kurulu karar�yla T�rk Silahl� Kuvvetleri g�revlendirilebilir. Bakanlar Kurulu karar�nda; g�revin kapsam ve s�resi, g�rev alan�, istihbarat yetkisinin kapsam�, destek silahlar�n�n kullan�m�na y�nelik tahditler, g�revlendirilen birliklerin m�lki amirler ve genel kolluk kuvvetleri ile ili�kileri, ilgili kamu kurum ve kurulu�lar� taraf�ndan al�nmas� gereken tedbirler, icra edilecek g�revlerin planlanmas� ve izlenmesi ile gerek g�r�len di�er hususlar g�sterilir. G�revlendirilecek T�rk Silahl� Kuvvetleri birliklerinin �ap�, te�kilat�, konu�land�r�laca�� yerler, emir komuta ili�kileri, kuvvet kayd�r�lmas� ve bu kapsamda gerekli g�r�len di�er hususlar Genelkurmay Ba�kanl�� taraf�ndan belirlenir.

G�revlendirilen T�rk Silahl� Kuvvetleri birlikleri ve personeli, kendi komutan�n�n sorumlulu�u alt�nda ve onun emir ve talimatlar�na g�re 4/1/1961 tarihli ve 211 say�l� T�rk Silahl� Kuvvetleri �� Hizmet Kanununda belirtilen yetkiler ile kolluk kuvvetlerinin genel g�venli�i sa�lamada sahip oldu�u yetkileri kullanarak verilen g�revleri yerine getirir. Bu f�kra uyar�nca illerde icra edilecek g�revler kapsam�nda askeri birlikler ile genel kolluk kuvvetleri ve ilgili kamu kurum ve kurulu�lar� aras�ndaki i�birli�i, koordinasyon ve g�zetim valiler taraf�ndan yerine getirilir. Askeri birliklerin belirli g�revleri genel kolluk kuvvetleriyle birlikte yapmas� h�linde komuta, sevk ve idare askeri birliklerin en k�demli komutan� taraf�ndan �stlenilir.

Yetkili birlik komutan�n�n bu f�kra kapsam�nda verilen g�revleri yerine getirirken ihtiya� duydu�u istihbarat bilgileri, istihbarat birimleri taraf�ndan yetkileri kapsam�nda �ncelikle toplan�r ve gecikmeksizin payla��l�r.

Bu f�kra kapsam�nda icra edilen operasyonlarda gecikmesinde sak�nca bulunan hallerde g�venlik kuvvetlerinin elinden ka�makta olan ki�ilerin izlenirken girdikleri konuta, i�yerine veya kamuya a��k olmayan kapal� alanlar ile bunlar�n eklentilerine can veya mal g�venli�inin sa�lanmas� ya da ki�inin yakalanmas� amac�na m�nhas�r olmak �zere, yetkili birlik komutan�n�n yaz�l� emriyle girilebilir. Birlik komutan�n�n karar� yirmi d�rt saat i�inde h�kim onay�na sunulur.

T�rk Silahl� Kuvvetleri personelinin bu f�kra kapsam�ndaki faaliyetleri askerlik hizmet ve g�revlerinden, bu faaliyetler sebebiyle i�lendi�i iddia edilen su�lar ise askeri su� say�l�r. T�rk Silahl� Kuvvetleri personeli d��ndaki memur ve di�er kamu g�revlilerinin bu f�kra kapsam�ndaki g�rev ve faaliyetleri sebebiyle i�ledikleri iddia edilen su�larla ilgili olarak 2/12/1999 tarihli ve 4483 say�l� Memurlar ve Di�er Kamu G�revlilerinin Yarg�lanmas� Hakk�nda Kanun h�k�mleri uygulan�r. Bu su�lar sebebiyle soru�turma izni verilene kadar yakalama, g�zalt� ve tutuklama tedbirlerine ba�vurulamaz. Bu f�kradaki g�revler yerine getirilirken, g�revin niteli�i gere�i veya ifas� sebebiyle verilen zararlar Devlet taraf�ndan tazmin edilir. Bu f�kra kapsam�ndaki g�revlerin yerine getirilmesi s�ras�nda T�rk Silahl� Kuvvetleri personeli ile m�lki idare amirleri, kolluk kuvvetleri ve di�er memurlar ve kamu g�revlilerinin kararlar�, i�lemleri ve faaliyetleri sebebiyle (ki�isel kusur, haks�z fiil veya di�er sorumluluk halleri de d�hil) tazminat davalar� ancak Devlet aleyhine a��labilir. Devlet, �dedi�i tazminattan dolay� g�revinin gereklerine ayk�r� hareket etmek suretiyle g�revini k�t�ye kullananlardan; T�rk Silahl� Kuvvetleri personeline Mill� Savunma Bakan�n�n, m�lki idare amirleri ve kolluk kuvvetlerine ��i�leri Bakan�n�n, di�er memurlar ve kamu g�revlilerine ilgili bakan�n uygun bulmas� �art�yla bir y�l i�inde r�cu eder.

Bu f�kra kapsam�ndaki g�revler yerine getirilirken g�revin niteli�inden do�an veya g�revle ilgili olmak �art�yla g�revin ifas� s�ras�nda i�lendi�i iddia olunan su�lardan dolay�:

a) Adli yarg�n�n g�revine girdi�inden bahisle asker ki�iler hakk�nda soru�turma yap�lmas�; Genelkurmay Ba�kan� ve kuvvet komutanlar� i�in Ba�bakan�n, di�er personel i�in Mill� Savunma Bakan�n�n, Jandarma Genel Komutan� ve Sahil G�venlik Komutan� ile bu komutanl�klardaki di�er personel i�in ��i�leri Bakan�n�n iznine tabidir.

b) Kanunlardaki �zel h�k�mlerin yetki verdi�inden bahisle Cumhuriyet savc�lar�nca memurlar ve di�er kamu g�revlileri hakk�nda do�rudan soru�turma yap�lmas�; ��i�leri Bakanl�� ve ba�l� kurulu�lar�n�n merkez te�kilatlar�nda g�revli olanlar ile valiler i�in ��i�leri Bakan�n�n, b�lge veya ilde g�revli olanlar ile kaymakamlar i�in valinin, il�ede g�revli olanlar i�in kaymakam�n iznine tabidir.

Be�inci ve alt�nc� bentlerde yer alan h�k�mler, ge�ici k�y korucular� ve g�n�ll� korucular ile bu maddenin (D) f�kras� uyar�nca g�revlendirilen T�rk Silahl� Kuvvetleri personeli hakk�nda da uygulan�r.

Bu f�kra kapsam�nda verilen g�revlerin yerine getirilmesi s�ras�nda do�an acil ve zaruri ihtiya�lar� kar��lamak amac�yla yap�lacak harcamalar, ilgisine g�re Mill� Savunma Bakanl�� veya ��i�leri Bakanl�� b�t�esine konulan �denekten kar��lan�r.

(1) (Bu k�s�mda yer alan "ve g�revde kal�� s�resi" ibaresi; Anayasa Mahkemesi'nin 06.01.1999 tarih ve E: 1996/68 - K: 1999/1 say�l� Karar� ile iptal edilmi�tir.) (Y�r�rl�k: 20.01.2002)
(2) (Bu k�s�mda yer alan "Her y�l ��i�leri Bakanl�� b�t�esine aktar�lacak olan paralar�n illere da��t�m� ve kullan�m� ile ilgili esaslar ��i�leri Bakanl��nca belirlenir." c�mlesi; Anayasa Mahkemesi'nin 06.01.1999 tarih ve E: 1996/68 - K: 1999/1 say�l� Karar� ile iptal edilmi�tir.) (Y�r�rl�k: 20.01.2002)
(3) (Bu k�s�mda yer alan "Bu harcamalar 2886 say�l� Devlet �hale Kanunu, 1050 say�l� Muhasebe-i Umumiye Kanunu ve 832 say�l� Say��tay Kanunu h�k�mlerine tabi de�ildir." c�mlesi; Anayasa Mahkemesi'nin 06.01.1999 tarih ve E: 1996/68 - K: 1999/1 say�l� Karar� ile iptal edilmi�tir.) (Y�r�rl�k: 20.01.2002)
(4) (Bu k�s�mda yer alan "Olaylar�n niteli�ine g�re istenen askeri kuvvetin �ap� ⁽¹⁾ vali ile koordine edilerek, askeri birli�in komutan� taraf�ndan belirlenir." c�mlesi; 24.06.2003 tarih ve 25148 say�l� Resmi Gazete'de yay�mlanan 4897 say�l� Kanunun 1 inci maddesiyle metinde g�r�ld�� ekilde de�i�tirilmi�tir.)
(5) "Genelkurmay Ba�kanl�� ile ��i�leri Bakanl�� " �baresi 31.07.2013 Tarih ve 28724 Say�l� Resmi Gazetede Yay�mlanan Kanun �le "Bakanlar Kurulu" olarak de�i�mi�tir.
(6) (�st� �izili �bare 29.04.2017 Tarih ve 30052 Say�l� Resmi Gazetede Yay�mlanan 690 Say�l� Khk ile [7077/15 md. ile Aynen Kabul] y�r�rl�kten kald�r�lm��t�r.)
(7) "Bu hususta" �baresi 31.07.2018 Tarih ve 30495 Say�l� Resmi Gazetede Yay�mlanan 7145 Say�l� Kanunun 1. Maddesi ile "Bu f�kra kapsam�nda" �eklinde de�i�mi�tir.

�sminiz :

Kime :

Gönder