|
0193 Gelir Vergisi Kanunu
(GVK.)
|

06.01.1961 10700
|
|
Kabul Tarihi |
31.12.1960 |
|

0193 GVK.
|
|
DÖRDÜNCÜ KISIM
VERGİNİN TARHI
YEDİNCİ BÖLÜM
ORTALAMA KAR HADDİ, ASGARİ GAYRİSAFİ HASILAT ve GİDER ESASLARINA GÖRE GELİR TAYİNİ
Madde 0111: Ortalama kar haddi ve asgari gayrisai hasılat esası
(4108 sayılı Kanunun 39 uncu maddesiyle 1995 yılı kazançları için de geçerli olarak 01.01.1996 tarihinden geçerli olarak yürürlükten kaldırılmadan önceki şekli.) (31.12.1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikleri gayrisafi kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tespit olunan ortalama kar hadlerinin parakende satılan emtianın maliyet bedeline uygulanması suretiyle bulunacak miktarlara göre düşük olduğu takdirde, beyan edilen gayrisafi kazançlar yerine, bu suretle bulunan miktarlar ikmalen vergi tarhına esas alınır. Perakende satıştan maksat; satışı yapılan madde veya malzemenin aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışındakilere satılmasıdır.
Otel, motel, tatilköyü, pansiyon, bar, pavyon, dansing, gazino, lokanta kahvehane, kırbahçesi, plaj hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik salonları, tamirhaneler ve emsali hizmet işletmeleri sahiplerinin ve her nevi taşıma işiyle uğraşanların gösterdikleri gayrisafi hasılat, inceleme elemanlarınca yıl içinde yapılan tespitler esas alınarak hesaplanacak asgari gayrisafi hasılata göre düşük olduğu takdirde, beyan olunan gayrisafi hasılat yerine, bu suretle tespit edilecek asgari gayrisafi hasılat vergi tarhına esas tutulur. Şu kadar ki, bu suretle bulunacak safi kazanç, mükelleflerce tevsik edilen mutad giderler toplamının % 20`sinden düşük olduğu takdirde, vergi tarhına esas alınacak miktar, bu giderler toplamının % 20`sidir.
Bu maddeye göre tarhiyat yapılabilmesi için tespit olunacak farkın 300.000 (08.12.1994 - 94/63: 1.000.000) lirayı aşması ve tespit edilen bu farklılık nedeniyle mükelleften izahat talebedilmesine rağmen, mükellefin süresi içinde izahat vermemiş olması veya verdiği izahattın yeterli görülmemesi şarttır.
Madde 0111: Ortalama kar haddi ve asgari gayrisai hasılat esası
(31.12.1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli.) (24.12.1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)
- Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikleri gayri safi kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tespit olunan ortalama kar hadlerinin perakende satılan emtianın maliyet bedeline uygulanması sonucunda bulunacak miktarlara göre düşük bulunduğu ve düşüklük sebepleri izah olunamadığı takdirde beyan edilen gayri safi kazançlar yerine bu suretle bulunan miktarlar ikmalen vergi tarhına esas tutulur.
- (31.12.1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Otel, motel, tatilköyü, pansiyon, bar, pavyon, dansing, gazino, lokanta, kahvehane, kırbahçesi, plaj, hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik salonları, tamirhaneler ve emsali hizmet işletmeleri sahiplerinden ve her nevi taşıma işiyle uğraşanlardan, Maliye Bakanlığınca uygun görülen işkolları veya meslek gruplarında faaliyet gösteren mükelleflerin gösterdikleri gayri safi hasılat, aşağıda açıklanan esaslara göre tespit edilen yıllık gayri safi hasılata göre düşük bulunduğu takdirde, beyan olunan gayri safi hasılat yerine bu suretle tespit edilecek gayri safi hasılat vergi tarhına esas tutulur. Yapılacak tarhiyat sırasında aşağıda açıklanan esaslara göre tespit edilen gayri safi hasılattan mükelleflerce tevsik edilen giderler (her nevi işletme giderleri ile genel giderler) indirilir. Şu kadar ki, bu suretle bulunacak safi kazanç mükelleflerce tevsik edilen gider toplamının % 20`sinden düşük olduğu takdirde vergi tarhına esas alınacak miktar, giderler toplamının % 20`sidir. Ancak bu bent hükmüne göre tarhiyat yapılabilmesi için tespit edilen farklılık nedeniyle mükelleften izahat istenilmesi ve mükellefin süresi içinde izahat vermemiş olması veya verdiği izahatın yeterli görülmemesi şarttır.
Yukarıda sözü edilen yıllık asgari gayri safi hasılat; iş nevilerine ve işletmelerin özelliklerine göre 5 derece üzerinden, her derece 5 kademe halinde Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesinde yazılı takdir komisyonları tarafından her takvim yılı için müteakip yılın sonuna kadar tespit olunur. Mükelleflerin bu şekilde tespit edilen derece ve kademelerden hangisine gireceği Maliye Bakanlığınca belirlenecek esaslara göre tayin olunur.
(24.12.1980 tarih ve 2361 sayılı Kanun hükmüdür.) Bu maddeye göre tarhiyat yapılabilmesi için tespit olunacak farkın 10.000 lirayı aşması gerekir.
Madde 0111: Ortalama kar haddi ve asgari gayrisai hasılat esası
(24.12.1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli.) (26.06.1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.) Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların; otel, pansiyon, bar, gazino, lokanta, kahvehane, kır bahçesi, plaj ve emsali eğlence ve istirahat yeri işletenlerin ve her nevi taşıma işleriyle iştigal edenlerin gösterdikleri gayrisafi kazançlar; Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilen ortalama kar hadlerinin, ticaret erbabı ile imalatçılarda perakende satılan emtianın maliyet bedeline, bunlar dışında kalanlar da işletme giderlerine uygulanması sonucunda bulunacak miktarlara göre düşük bulunduğu ve düşüklük sebepleri izah olunmadığı takdirde, beyan edilen gayrisafi kazançlar yerine, bulunan bu miktarlar vergi matrahına esas tutulur.
Mükellefler düşüklük sebeplerini beyannameleri ile birlikte yazılı olarak izah edebilirler. Beyannameleri ile birlikte yazılı izahatta bulunmıyanlar, beyannamelerini verdikleri tarihten itibaren altı ay zarfında ve 15 günden az olmamak üzere tayin edilecek süre içinde, izaha davet olunurlar. Süresi içinde cevap verilmediği takdirde, düşüklük sebepleri izah edilmemiş sayılır.
Mükelleflerin verecekleri izahat ve vesikalar; müstakil vergi dairesi olan yerlerde ilgili vergi dairesi müdürü, olmıyan yerlerde mahallin en büyük malmemuru, bunların mazeretleri halinde tevkil edecekleri zatın başkanlığında vergi dairesinin ilgili vergi memurundan ve mahalli ticaret odalarınca, olmıyan yerlerde belediyelerce üç yıl için seçilmiş bir üyeden kurulu komisyon tarafından incelenir.
Mükellef izahatı kısmen veya tamamen kabul edilmediği takdirde, kabul edilmiyen kısım vergi tarhına esas olur.
Mükelleflerin beyanlarına göre vergi tarh edildikten sonra, yukardaki fıkraya dayanılarak hesaplanacak gayrisafi kazançlardan doğan ve miktarı 1000 liradan yukarı olan matrah farkları üzerinden ayrıca cezasız olarak ikmalen vergi tarh olunur.
Bu maddede sözü edilen işletme giderlerinin nelerden ibaret olduğu Maliye Bakanlığınca tesbit ve ilan olunur.
Yukardaki hükümlerde yer alan "Perakende satış" tan maksat; satışı yapılan madde ve malzemenin aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışındakilere satılmasıdır.
Madde 0111: Ortalama kar haddi ve asgari gayrisai hasılat esası
(26.06.1964 tarih ve 484 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli.) (19.02.1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Yapılan vergi incelemelerinde, satışlarının % 50 den fazlası perakende olan ticaret erbabı ile yaptıkları imalatın % 50 sinden fazlasını perakende olarak satan imalatçıların, otel, pansiyon, bar, gazino, lokanta, kahvehane, kır bahçesi, plaj ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işletenlerin ve her nevi taşıma işleriyle iştigal edenlerin gösterdikleri gayrisafi kazançlar; Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilen ortalama kar hadlerinin, perakendecilerle imalatçılarda perakende satılan emtianın maliyet bedeline, bunlar dışında kalanlarda işletme giderlerine tatbiki neticesinde bulunacak miktarlara nazaran açık bir şekilde düşük bulunduğu takdirde, beyan edilen bu kazançların yerine takdir komisyonlarınca tesbit edilecek kazançlar esas tutulur.
Komisyonca kazanç, takdiri yoluna gidilebilmesi için:
- Düşüklüğün, mükellef tarafından haklı sebeplerle izah olunamaması;
- Düşüklük sebeplerinin inceleme ile meydana çıkarılamamış bulunması;
Şarttır.
Komisyonca takdir olunacak kazançlar, ortalama kar hadlerinin, tüccar ve imalatçıların perakende satışları için, perakende satılan emtianın maliyet bedeline; bunlar dışında kalanlarda işletme giderlerine uygulanması suretiyle elde edilecek miktarlardan fazla olamaz.
Bu maddede sözü edilen işletme giderlerinin nelerden ibaret olduğu Maliye Bakanlığınca tesbit ve ilan olunur.
Yukarıdaki hükümlerde yer alan "Perakende satış" tan maksat; satışı yapılan madde ve malzemenin, aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışındakilere satılmasıdır.
Madde 0111: Ortalama kar haddi ve asgari gayrisai hasılat esası
(19.02.1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli.) (31.12.1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) Yapılan vergi incelemelerinde, satışlarının % 50 den fazlası perakende olan ticaret erbabı ile yaptıkları imalatın % 50 sinden fazlasını perakende olarak satan imalatçılar, otel, pansiyon, bar, gazino, lokanta, kahvehane, kır bahçesi, plaj ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işletenlerin ve her nevi taşıma işleriyle iştigal edenlerin beyannamelerinde gösterdikleri safi kazançları, Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilen ortalama kar hadlerinin, perakendecilerle imalatçılarda satılan emtianın maliyet bedeline; otel, pansiyon, ve duhuliye ile girilen eğlence yerleri işletenlerde, iş hasılatına; bunlar dışında kalanlarda, işletme giderlerine, tatbikı neticesinde bulunacak miktarlara nazaran açık bir şekilde düşük bulunduğu takdirde, beyan edilen bu kazançların yerine takdir komisyonlarınca tesbit edilecek kazançlar esas tutulur.
Komisyonca kazanç takdiri yoluna gidilmesi için,
- Düşüklüğün, mükellef tarafından haklı sebepler ile izah olunamaması;
- Düşüklük sebeplerinin, inceleme ile meydana çıkarılamamış bulunması;
Şarttır.
Komisyonca takdir olunacak kazançlar, ortalama kar hadlerinin, perakendecilerin satışlariyle imalatçıların perakende satışları için, satılan emtianın maliyet bedeline; otel, pansiyon ve duhuliye ile girilen eğlence ve istirahat yerleri işletenler için, iş hasılatına; bunlar dışında kalanlar için işletme giderlerine uygulanması suretiyle elde edilecek miktardan fazla olamaz.
İşletme giderleri, eğlence ve istirahat yerlerinin, eğlence ve istirahat maksatları için açık bulunduğu müddetle yapılmış olup, hasılatın elde edilmesine matuf bulunan ve umumi masraflarla idare giderleri dışında kalan giderlerden ibarettir.
Taşıma işlerinde işletme giderleri; yakıt, tamir, bakım, yazıhane ve idarehane giderleri, amortismanlar, hizmetlilere ödenen ücretler ve işletme ile alakalı vergi, resim, harc ve trafik sigorta primlerinden ibarettir.