Katma değer vergisi uygulamaları ile ilgili olarak Bakanlığımıza intikal eden bazı olaylara ilişkin tereddütlerin giderilmesi amacıyla aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.
- GÖTÜRÜ VERGİLENDİRME
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununda 4108 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler ile katma değer vergisinde götürü vergilendirme, gelir vergisine paralel bir hale getirilmiş, konu hakkında 48 seri no.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin (B) bölümünde gerekli açıklamalar yapılmıştır.
4108 sayılı Kanunla, Katma Değer Vergisi Kanununda yapılan değişiklikler ile götürü usule tabi katma değer vergisi mükelleflerinin vergilendirme dönemi cari yıla alınmış ve götürü katma değer vergisi matrahı, götürü gelir vergisi matrahına bağlanmıştır.
Buna göre, götürü usule tabi olan mükellefler 1996 ve izleyen takvim yıllarına ait götürü gelir vergisi ve götürü katma değer vergisi tarhiyatı için aynı yılın Nisan ayı içinde vergi karnesi ile birlikte vergi dairesine başvuracaklardır. Götürü katma değer vergisinin matrahı, ait olduğu takvim yılı için Gelir Vergisi Kanununa göre belirlenen safi kazanç olacaktır. Vergi, bu tutara katma değer vergisi genel oranının % 20 eksiği uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır. Bu oran, katma değer vergisi genel oranı olan % 15'in % 20 eksiği ( % 15 - (% 15 x % 20)) = % 12 olarak uygulanacaktır.
Öte yandan mükelleflere, bir önceki takvim yılına ait alış ve giderleri ile ilgili olup işletmeleri adına düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergilerinin kısmen indirilmesine de imkan tanınmaktadır.
Buna göre mükellefler, bir önceki takvim yılındaki alış ve giderlere ait katma değer vergisinin % 30'unu gelir vergisi matrahı esas alınarak hesaplanan katma değer vergisinden indirebilecekler, ancak indirimden sonra kalan tutar, indirimden önceki verginin % 50'sinden az olamayacaktır.
İndirim imkanından yararlanmak isteyen mükelleflerin 48 seri no.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ekinde yer alan "Götürü Usulde Vergilendirilen Mükelleflere Ait Katma Değer Vergisi Bildirimi"ni doldurmaları gerekmektedir. Vergi Dairelerinden temin edilerek kullanılacak olan bu bildirimin ön yüzünde kimlik bilgileri ile matrah ve verginin hesabı, arka yüzünde ise indirime esas belgelerin dökümünün yapılacağı liste yer almaktadır. Söz konusu listenin belgeler için yeterli olmaması halinde arka yüzün çoğaltılarak kullanılması mümkün bulunmaktadır.
İndirim imkanından yararlanmak isteyen mükelleflerin, vergilerini tarh ettirmek üzere vergi karnesi ile vergi dairesine başvurduklarında söz konusu bildirimi de aynı anda vermeleri zorunludur. 48 seri no.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin B3 bölümünde belirtildiği üzere, kontrol amacıyla bildirimde kayıtlı bulunan belgelerin ibrazı istenilebilecektir. Bildirimi vermeyen mükellefler, indirim hakkından yararlanamayacaklardır. Ancak,bildirimin verilmemesi nedeniyle bir vergi cezasına muhatap tutulmayacaklardır.
Götürü usule tabi adi ortaklıklarda vergi, ortaklardan her biri adına ayrı ayrı tarh edilecektir. İndirim imkanından yararlanmak isteyen ortaklar, sözü edilen bildirimi ayrı ayrı vereceklerdir. Ancak bildirimin ön yüzünün altındaki boşluğa adi ortaklığın unvanı ile diğer ortakların adları ve vergi numaraları ile ortaklık mukavelesinde belirtilen hisse nispetleri yazılacaktır. Hisse nispetleri belirlenmemişse bu kısım "1/(ortak sayısı)" olarak ifade edilecektir. Örneğin 3 ortaklı bir adi ortaklıkta hisse nispetleri belirlenmemişse bu bölüme "1/3" yazılacaktır.
Bildirimin arka yüzüne; adi ortaklık adına düzenlenmiş belgelerin tamamı yazılacaktır. İndirime esas olacak toplam tutar ise, bildirimin arka yüzünde yer alan "Hesaplanan KDV" toplamının her bir ortağın hisse nispeti ile çarpılması, hisse belirlenmemişse ortak sayısına bölünmesi ile bulunacaktır. Bildirimin ön yüzündeki 3. satıra, bu hesaplama sonucu bulunan tutar yazılacak, indirim ve vergi buna göre hesaplanacaktır.
ÖRNEK:
Büyük şehir Belediyesi sınırları içinde götürü usule tabi olarak faaliyet gösteren hisse nispetleri eşit 2 ortaklı bir adi ortaklıkta, ortaklığın girdiği dereceye göre belirlenen safi kazanç tutarı 71.000.000 liradır. Bu tutarın % SO fazlasının ortak sayısına bölünmesi ile her bir ortak için götürü gelir vergisi matrahı (71.000.000+(71.000.000/2)=106.500.000/2)= 53.000.000 lira olarak tespit edilmiştir.
1995 takvim yılında çeşitli oranlarda katma değer vergisine tabi olan alış ve giderlere ait adi ortaklık adına düzenlenmiş belgelerdeki toplam harcama tutarı 2S0.000.000 lira, bu harcamalara ilişkin olarak ödenen katma değer vergisi ise 30.000.000 liradır. İndirim imkanından yararlanmak isteyen mükellefler, bu belgelerin tamamını ayrı ayrı verecekleri bildirime yazacaklardır. Ancak, bildirimin ön yüzünde yer alan 3. satıra, bu belgelerde yer alan toplam katma değer vergisi tutarı olan 30.000:000 lirayı değil, bu tutarın ortak sayısı olan 2'ye bölünmesi suretiyle bulunacak olan 15.000.000 lira yazılacaktır.
Bu bilgilere göre, mükelleflerin her birinin vereceği bildirimin ön yüzündeki "matrah ve Vergi Hesaplama Tablosu" aşağıdaki şekilde doldurulacaktır.
- Götürü Gelir Vergisi Safi Kazanç Tutarı
- Götürü Gelir Vergisi Safi Kazancına
Göre Hesaplanan KDV (1 x %12)
- Önceki Takvim Yılına İlişkin Alış ve Giderlere
Ait Hesaplanan KDV Toplamı
- İndirim Tutarı (3 x %30)
- İndirimlerden Sonraki KDV (2-4)
- Ödenecek Götürü KDV (2x%50)
- ÖDENMESİ GEREKEN GÖTÜRÜ KDV
|
53.250.000
6.390.000
15.000.000
4.500.000
1.890.000
3.195.000
3.195.000
|
- TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDAKİ KANUN İLE İLGİLİ KATMA DEĞER VERGİSİ UYGULAMASI
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanuna göre, tüketicilerin satın aldıkları mal ve hizmetlerin çeşitli nedenlerle geri verilerek bedelinin alınması veya başka bir mal veya hizmet ile değiştirilmesinin katma değer vergisi karşısındaki durumu ile taksitli ve kapıdan satışlardaki katma değer vergisi uygulaması aşağıda açıklanmıştır.
- Satılan Malın İade Edilip Değiştirilmesi, Ödenen Bedelin İade Edilmesi; Değer Kaybının Bedelden İndirilmesi:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 8/2. maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun kapsamında ödenen katma değer vergilerinin iadesi konusunda aşağıdaki şekilde işlem yapılması uygun görülmüştür.
Tüketiciler tarafından malların iade edilip bedellerinin geri verilmesinin istendiği durumlarda, satıcı tarafından ödenen bedellerin katma değer vergisi dahil tutarları tüketiciye iade edilecektir. Satıcılar işlemlerinin düzeltilmesi için iade edilen mal nedeniyle gider makbuzu düzenleyecekler ve tüketiciden iade edilen mala ait fatura ve benzeri belgeyi bu makbuz ekinde geri alacaklardır. Gider makbuzunda iade edilen malın katma değer vergisi satış bedelinden ayrı gösterilecek ve bu miktar indirim konusu yapılmak suretiyle işlem düzeltilecektir.
İade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verildiği durumlarda ise, satıcı tarafından yukarıda sözü edilen işlemlerin yanı sıra bu defa verilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenleneceği tabiidir. Dolayısıyla iade edilen malların yerine verilen yeni malların değerleri dikkate alınarak belge düzenleneceğinden, iade edilen mallar ile yeni verilen mallar arasında değer farkının olup olmaması düzeltme işlemini etkilemeyecektir.
- Taksitli Satışlar:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 24/c maddesinde, vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerlerin katma değer vergisi matrahına dahil olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, taksitli olarak yapılan satışlarda vade farkı ve faiz dahil toplam tutar üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin malın teslimi anında beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.
Ancak, tüketicinin taksitlerini zamanından önce ödemek suretiyle faizde bir indirime gidilmesi halinde ise, indirilen faiz ve bu faize ait katma değer vergisi satıcı tarafından alıcıya iade edilecek ve yukarıda yer alan esaslar çerçevesinde işlem yapılacaktır.
- Kapıdan Satışlar:
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanununun 8. maddesinde, işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında önceden mutabakat olmaksızın yapılan değeri bir milyon lirayı aşan, tecrübe ve muayene koşullu satışlar kapıdan satış olarak tanımlanmıştır. Bu tür satışlarda tüketiciye yedi günlük tecrübe muayene süresi sonuna kadar malı kabul veya hiç bir gerekçe göstermeden reddetme hakkı tanınmıştır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 2. maddesinde teslim, bir mal üzerindeki tasarruf hakkına malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesi şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun 10/a maddesinde ise, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde vergiyi doğuran olayın, malın teslimi veya hizmetin ifası anında meydana geleceği hükme bağlanmıştır.
Buna göre, kapıdan yapılan satışlarda mallar üzerindeki tasarruf hakkı tecrübe ve muayene sonucu devredileceğinden, bu kapsamdaki satışlara ait katma değer vergisinin, tecrübe ve muayene sonucu tesliminin yapıldığı vergilendirme döneminde beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.