6183 Tahsilat Genel Tebliği	17/10/1967
	Sıra No: 323

Defterdarlık:

Bakanlığa intikal eden hadiselerden ekseriya sınai müesseselerin 6183 sayılı Kanuna göre tecil edilen vergi borçlarına karşılık fabrikada mevcut makineleri teminat olarak gösterdikleri ve vergi dairelerince de bu makinelerin hukuki durumları incelenmeden tanzim edilen haciz varakasına müsteniden menkul mallar gibi haczedilerek teminat olarak kabul edildiği, halbuki fabrikaların umumiyetle üçüncü şahıslara ipotekli bulundukları cihetle ileride ipotek alacaklısının ipoteği paraya çevirmesi halinde, icra dairelerince makinelerin, ipoteğe dahil telakki edilerek fabrika binası ile birlikte satıldığı ve satış bedelinin ipotek alacaklısına ödendiği; satış bedelinin ipotek alacağını ancak karşılaması halinde amme alacağına karşılık bir ayırım yapmak mümkün bulunmadığı, amme alacağının karşılıksız kaldığı anlaşıldığından, fabrika ve benzeri (özel okul hastahane ve dispanser ve oteller gibi) tesislere ait makine vesaire malların teminat olarak gösterilmesi halinde ne şekilde muamele yapılacağı aşağıda açıklanmıştır.

Bilindiği üzere Medeni Kanunumuzun 619 uncu maddesine göre, mütemmim cüzü mahalli örfe göre bir şeyin esaslı bir unsurunu teşkil eyleyen ve telef, tahrip veya tağyir edilmedikçe ondan ayrılması kabil olmayan kısımdır.

Mesela, bir binadan tahripsiz ayrılmayan veya ayrıldığı takdirde tesis' ve inşa gayretlerinin ziyaına vesile olacak olan kaloriferi, su ve elektrik tesisatı gibi.

Teferruat ise; ayni kanunun 621 ve 622 nci maddelerine göre, mahalli örfe veya malikim sarih arzusuna göre bir şeyin işletilmesi veya muhafazası veya ondan istifada olunması için daimi bir tarzda tahsis olunan veya kullanmada o şeye tabi kılınan veya takılan veya onunla birleştirilen menkul eşyadır.

Mesela, bir otel binasının içindeki möbleler ve bir tekstil fabrikasının içindeki tezgahlar gibi.

Medeni Kanunun 619 uncu maddesi gereğince bir şeye malik olan kimse o şeyin bütün mütemmim cüzilerine de malik olur. Bu sebeple mütemmim cüzüler asıl şeyin tabi olduğu hukuki hükümlere tabidir. Ve bunlar asıl şeyden ayrılmadıkça üzerlerinde müstakilen bir hak tesis edilemeyeceği gibi temlik ve haciz edilemez.

Teferruat ise, yukarıda da işaret edildiği üzere müstakil varlığı olan menkul bir maldır.

Ancak, Medeni Kanunun 621 inci maddesinin 1 inci fıkrasında "Bir şeye ait yapılacak temliki tasarruflarda o şeyin istisna olunmayan teferruatı dahil olur" denildiğinden hilafı kararlaştırılmış olmadıkça asli şeye taalluk eden tasarrufların teferruatı da şamil olacağı tabiidir.

Binaenaleyh yapılan bir ipotek teferruatın hariç bırakıldığı kararlaştırılmış ve bu karar tapu siciline intikal ettirilmiş ise o takdirde teferruat ipoteğe dahil olmayacağından müstakilen haczi caizdir. Aksi halde böyle bir istisna yapılmamışsa Medeni Kanunun 777 nci maddesi gereğince gayrimenkul rehni mütemmim cüzilerine ve teferruata da şamil bulunduğundan onun için teminat olarak gösterilen fabrika ve benzeri müesseselerin makine ve malların kabulünden evvel bunların mahiyetleri ile hukuki durumlarının iyice tetkik ve tahkik edilerek tespit edilmesi icap eder. Yapılacak bu tetkikat esnasında eğer bina makineleri uygun gelecek şekilde bilhassa yapılmış, bütün makineler betonla yere ve duvarlara tespit edilmişse ve bunların çıkarılması ancak binayı tahrip ederek mümkün olacaksa ve binanın kıymetini azaltacaksa yani diğer bir deyimle bina ile makineler iktisadi bir bütün teşkil ediyorsa o makineler gayrimenkulün mütemmim cüzüdür. Şayet bu makineler mahalli örfe ve malikin sarih arzusuna göre fabrikanın işletilmesi veya muhafazası için daimi bir tarzda tahsis edilmiş ve takılmışsa ve bunların fabrikadan çıkarılması halinde binanın tahribi mevzubahis değilse bu makineleri teferruat olarak kabul etmek lazımdır.

Binaenaleyh fabrika makineleri veya sair mallar teminat olarak gösterildiği ahvalde evvelemirde bunların mahiyetleri (mütemmim cüzümü yoksa teferruat mı yoksa bu mefhumlara dahil olmayan başka mallar mı olduğunun) tayin ve tespit edilmesi ve teferruat tespit edildikten sonra bu teferruatın hukuki durumunun araştırılması lazımdır. Onun için evvelemirde teferruatın tabi olduğu gayrimenkulün üçüncü bir şahsa ipotekli bulunup bulunmadığı, ipotekli ise, teferruatın ipoteğe dahil olmadığı hakkında tapu kaydında bir meşruhat bulunup bulunmadığı hususlarının tapu idarelerinden sorularak tespiti ve bu hususun ayrıca mal sahibinden de tahkiki ve yapılan bu araştırmaya müteakip;

1. Gayrimenkul ipotekli değilse,

2. Gayrimenkul teferruat hariç tutulmak suretiyle ipotek edilmişse,

bu takdirde teminat olarak verilmek istenilen teferruatın menkul mallar gibi haczedilerek teminat olarak kabul edilmesi aksi halde bunların teminat olarak kabul edilmemesi lazımdır.

Binaenaleyh bu şekilde teminat olarak alınacak menkul mallar, tapu kaydına teferruat olarak kaydettirilmemişse haczinden evvel bunların sahibinden teferruat olduğunun tapu kütüğünün beyanlar hanesine kaydettirilmesi istenecek ve gerekli tescil yaptırıldıktan sonra da bu mallar haczedilerek tanzim edilen haciz zaptı ile haciz varakası vergi dairesince ayrıca bir yazı ile Tapu Sicil Muhafızlığına gönderilerek Medeni Kanunun 720 ve 920 nci maddeleri gereğince bunların hacizli olduğunun ve ileride gayrimenkulün rehni halinde hacze mevzu olan teferruatın rehinden istisna edilmesi gerektiğinin tapu siciline şerhi temin edilecektir.

Bu itibarla, tebliğin vürudunu müteakip fabrika makineleri teminat olarak alınmak suretiyle borçları gerek 6183 sayılı Kanuna göre gerekse tehiri icra kararları üzerine tecil edilmiş bulunan mükelleflerin teminatlarının durumları yukarda açıklandığı üzere süratle gözden geçirilecek, bunların ipoteğe dahil bulunduğu anlaşıldığı takdirde, borçludan derhal teminat vermesi istenecek ve borçlu mevcut borcu karşılayacak şekilde 6183 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan mallardan herhangi birisini teminat olarak verdiği takdirde evvelce teminat olarak alınan teferruat serbest bırakılarak tecil veya tehir muamelesi devam ettirilecek, aksi halde aynı maddenin son fıkrası gereğince teminat değerini kaybetmiş telakki edilerek amme alacağının tahsili cihetine gidilecektir.

Bilgi edinilmesi ve ayrıca kazalara gönderilmemiş bulunan işbu genel yazı hükmünün süratle alakalılara duyurulması rica olunur.